Κανόνες μερισμάτων σύμφωνα με το Ν.4548/2018 – Περιορισμοί στην καταβολή μερισμάτων στους μετόχους στην περίπτωση μείωσης του μετοχικού κεφαλαίου
Οι ανώνυμες εταιρείες σύμφωνα με τον Ν. 4548/2018
Οι ανώνυμες εταιρείες διέπονται κυρίως από τον Κ.Ν. 2190/1920, ο οποίος παύει να ισχύει από την 1/1/2019, όταν και αντικαθίσταται από τον Ν. 4548/2018. Στα θέματα των μερισμάτων δεν υπάρχουν μεγάλες αποκλίσεις ανάμεσα στους δύο νόμους, ωστόσο οι απαντήσεις στα ερωτήματα δίνονται βάσει του νέου Ν 4548/2018.
I. Ποιες οι προϋποθέσεις και ποιοι οι περιορισμοί που τίθενται στην καταβολή μερισμάτων;
Για την καταβολή μερισμάτων απαιτείται:
Α) Κράτηση αποθεματικού (άρθρο 158)
Κάθε έτος αφαιρείται το ένα εικοστό (1/20) (5%) τουλάχιστον των καθαρών κερδών για σχηματισμό τακτικού αποθεματικού. Η αφαίρεση για σχηματισμό αποθεματικού παύει να είναι υποχρεωτική, μόλις τούτο φθάσει το ένα τρίτο (1/3) τουλάχιστον του κεφαλαίου. Το τακτικό αποθεματικό χρησιμοποιείται αποκλειστικά πριν από κάθε διανομή μερίσματος προς εξίσωση του τυχόν χρεωστικού υπολοίπου της κατάστασης αποτελεσμάτων.
Β) Η τήρηση των παρακάτω ορίων (του άρθρου 159: «Προϋποθέσεις και περιορισμός διανομής ποσών»)
1. Με την επιφύλαξη των διατάξεων για τη μείωση του κεφαλαίου, δεν μπορεί να γίνει καμία διανομή στους μετόχους εφόσον, κατά την ημερομηνία λήξης της τελευταίας χρήσης το σύνολο των ιδίων κεφαλαίων της εταιρείας (καθαρή θέση), όπως προσδιορίζονται στο νόμο, είναι ή, ύστερα από αυτή τη διανομή θα γίνει κατώτερο από το ποσό του κεφαλαίου προσαυξημένου με:
α) τα αποθεματικά, των οποίων η διανομή απαγορεύεται από το νόμο ή το καταστατικό,
β) τα λοιπά πιστωτικά κονδύλια της καθαρής θέσης, τα οποία δεν επιτρέπεται να διανεμηθούν, και
γ) τα ποσά των πιστωτικών κονδυλίων της κατάστασης αποτελεσμάτων, που δεν αποτελούν πραγματοποιημένα κέρδη. Το ποσό του κεφαλαίου που προβλέπεται στο προηγούμενο εδάφιο μειώνεται κατά το ποσό του κεφαλαίου που έχει καλυφθεί αλλά δεν έχει καταβληθεί, όταν το τελευταίο δεν εμφανίζεται στο ενεργητικό του ισολογισμού.
2. Το ποσό που διανέμεται στους μετόχους δεν μπορεί να υπερβαίνει το ποσό των αποτελεσμάτων της τελευταίας χρήσης που έχει λήξει, προσαυξημένο με τα κέρδη, τα οποία προέρχονται από προηγούμενες χρήσεις και δεν έχουν διατεθεί, και τα αποθεματικά για τα οποία επιτρέπεται και αποφασίστηκε από τη γενική συνέλευση η διανομή τους, και μειωμένο:
(α) κατά το ποσό των πιστωτικών κονδυλίων της κατάστασης αποτελεσμάτων, που δεν αποτελούν πραγματοποιημένα κέρδη,
(β) κατά το ποσό των ζημιών προηγούμενων χρήσεων και
(γ) κατά τα ποσά που επιβάλλεται να διατεθούν για το σχηματισμό αποθεματικών, σύμφωνα με το νόμο και το καταστατικό.
[Η έννοια της διανομής των παραπάνω παραγράφων 1 και 2 περιλαμβάνει ιδίως την καταβολή μερισμάτων και τόκων από μετοχές.]
II. Είναι υποχρεωτική η καταβολή μερίσματος;
Ο νόμος προβλέπει ελάχιστο μέρισμα (άρθρο 161), το οποίο υπολογίζεται σε ποσοστό 35% των καθαρών κερδών ύστερα από αφαίρεση της κράτησης για σχηματισμό τακτικού αποθεματικού και των λοιπών πιστωτικών κονδυλίων της κατάστασης αποτελεσμάτων, που δεν προέρχονται από πραγματοποιημένα κέρδη), το οποίο καταβάλλεται σε μετρητά.Με απόφαση της γενικής συνέλευσης που λαμβάνεται με αυξημένη απαρτία και πλειοψηφία μπορεί να μειωθεί το ως άνω ποσοστό, όχι όμως κάτω του δέκα τοις εκατό (10%).
Μη διανομή του ελάχιστου μερίσματος επιτρέπεται μόνο με απόφαση της γενικής συνέλευσης, που λαμβάνεται με την αυξημένη απαρτία των παραγράφων 3 και 4 του άρθρου 130 (δηλαδή απαρτία του 1/ 2 του καταβεβλημένου μετοχικού κεφαλαίου, που μειώνεται σε 1/3 σε περίπτωση επαναληπτικής συνέλευσης) και πλειοψηφία ογδόντα τοις εκατό (80%) του εκπροσωπουμένου στη συνέλευση κεφαλαίου.
Επίσης, με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης (που λαμβάνεται με αυξημένη απαρτία και πλειοψηφία) είναι δυνατόν, τα κέρδη που είναι διανεμητέα ως ελάχιστο μέρισμα, είτε α) να κεφαλαιοποιηθούν και να διανεμηθούν σε όλους τους μετόχους με μορφή μετοχών, υπολογιζόμενων στην ονομαστική τους αξία ( άρθρο 161 παρ. 3) είτε – στην περίπτωση εταιρειών που ελέγχονται υποχρεωτικά ή προαιρετικά από ορκωτό ελεγκτή ή ελεγκτική εταιρεία – β) να χορηγηθούν με μορφή τίτλων ελληνικών ή αλλοδαπών εταιρειών, εισηγμένων σε ρυθμιζόμενη αγορά, ή ιδίων τίτλων τους οποίους έχει στην κυριότητά της η εταιρεία, εφόσον είναι και αυτοί εισηγμένοι, με την επιφύλαξη της τήρησης της αρχής της ίσης μεταχείρισης των μετόχων και με την προϋπόθεση ότι οι ως άνω τίτλοι θα αποτελέσουν αντικείμενο αποτίμησης.
ΙΙΙ. Περιορισμοί στην καταβολή μερισμάτων στην περίπτωση μείωσης του μετοχικού κεφαλαίου
Στην περίπτωση της μείωσης κεφαλαίου (η οποία γίνεται υπό τις προϋποθέσεις που ορίζει το άρθρο 29) δεν υπάρχει διανομή μερίσματος, αλλά καταβολή στους μετόχους ποσού που αποδεσμεύεται από το ενεργητικό.
Για τη μείωση προβλέπεται:
Α) δημοσιότητα της απόφασης της Γενικής Συνέλευσης που αναφέρει επίσης το σκοπό της μείωσης και τον τρόπο της πραγματοποίησής της, τόσο με ανάρτηση στο ΓΕΜΗ (Company Registry) όσο και στην ιστοσελίδα της εταιρείας (άρθρο 29).
Β) Για την προστασία των δανειστών της εταιρείας σε περίπτωση μείωσης κεφαλαίου (άρθρο 30)
1. Δεν γίνεται καμία καταβολή στους μετόχους από το αποδεσμευόμενο με τη μείωση ενεργητικό της εταιρείας, αν οι δανειστές της εταιρείας, των οποίων οι απαιτήσεις γεννήθηκαν πριν από τη δημοσιότητα της απόφασης για τη μείωση και είναι ληξιπρόθεσμες, υποβάλουν στην εταιρεία αντιρρήσεις κατά της πραγματοποίησης των παραπάνω καταβολών μέσα σε προθεσμία σαράντα (40) ημερών από την παραπάνω δημοσιότητα και δεν ικανοποιηθούν πλήρως ή δεν διακανονίσουν με την εταιρεία τις απαιτήσεις τους.
2. Μέσα στην ίδια προθεσμία, οι δανειστές των μη ληξιπρόθεσμων απαιτήσεων, εφόσον θεωρούν ότι με τις παραπάνω καταβολές τίθεται σε κίνδυνο η ικανοποίηση των απαιτήσεών τους, μπορούν να υποβάλουν στην εταιρεία αντιρρήσεις κατά της πραγματοποίησης των παραπάνω καταβολών.
3. Για το βάσιμο ή μη των αντιρρήσεων των δανειστών μη ληξιπρόθεσμων απαιτήσεων κατά την παράγραφο 2, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που αφορούν την επάρκεια των προσφερόμενων από την εταιρεία ασφαλειών, αποφαίνεται το δικαστήριο, το οποίο κρίνει κατά τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας, μετά από αίτηση της εταιρείας. … Αν οι δανειστές των μη ληξιπρόθεσμων απαιτήσεων αποδείξουν, ότι η πραγματοποίηση των καταβολών ενόψει της εταιρικής περιουσίας, που θα απομείνει μετά την πραγματοποίηση της μείωσης, λαμβανομένων υπόψη και των τυχόν ασφαλειών, που ήδη διαθέτουν, θέτει σε κίνδυνο την ικανοποίηση των απαιτήσεών τους, το δικαστήριο επιτρέπει την καταβολή των αποδεσμευόμενων με τη μείωση ποσών μόνο με τον όρο της τήρησης όρων ή της παροχής επαρκών ασφαλειών, το είδος και την έκταση των οποίων καθορίζει το δικαστήριο. Καταβολές στους μετόχους που γίνονται κατά παράβαση των παραπάνω διατάξεων είναι άκυρες.