Μετατροπή Ε.Π.Ε. σε Α.Ε και δυνατότητα αποδυνάμωσης της θέσης εταίρου/μετόχου.
Βασικά χαρακτηριστικά και διαφορές Ε.Π.Ε. και Α.Ε.
Αρχικά, κρίνεται σκόπιμο στο σημείο αυτό να αναφερθούν περιληπτικά οι διαφορές της εταιρείας περιορισμένης ευθύνης και της ανώνυμης εταιρείας, καθώς και τα βασικά χαρακτηριστικά τους.
Ειδικότερα, εκτός από το ελάχιστο ύψος του κεφαλαίου (25.000 € ελάχιστο μετοχικό κεφάλαιο για τις Α.Ε. / Το ύψος του κεφαλαίου για τις Ε.Π.Ε. καθορίζεται ελεύθερα από τους εταίρους χωρίς περιορισμό) και διαδικαστικά θέματα κατά την σύσταση και κατά τη διάρκεια ζωής τους, οι δύο τύποι εταιρειών παρουσιάζουν τις εξής σημαντικές διαφορές:
Τα χαρακτηριστικά της εταιρείας περιορισμένης ευθύνης εν μέρει μοιάζουν με εκείνα της ανώνυμης εταιρείας (π.χ. συνέλευση εταίρων, περιορισμένη ευθύνη μελών εταιρείας κ.ο.κ.) και εν μέρει με εκείνα της προσωπικής εταιρείας (π.χ. ύπαρξη διαχειριστή αντί διοικητικού συμβουλίου). Η Ε.Π.Ε., δηλαδή, είναι ο εταιρικός τύπος που βρίσκεται ανάμεσα στην ανώνυμη και την προσωπική εταιρεία. Δεν έχει τα μειονεκτήματα της πρώτης (που είναι αμιγώς κεφαλαιουχική εταιρεία), όπως την ανάγκη μεγάλου κεφαλαίου και τη μειωμένη επιρροή των μικρών μετόχων στη διοίκηση της εταιρείας. Έχει όμως το βασικό πλεονέκτημα, που είναι το περιορισμένο της ευθύνης των εταίρων.
Στην Ε.Π.Ε. κάθε εταίρος έχει τόσες ψήφους, όσα εταιρικά μερίδια διαθέτει στο κεφάλαιο της εταιρείας. Για τη συγκρότηση της συνέλευσης και τη δυνατότητα λήψης αποφάσεων, ο νόμος δεν απαιτεί την ύπαρξη απαρτίας με την έννοια της παράστασης σ’ αυτήν ενός ορισμένου κατ’ ελάχιστον όριο αριθμού εταίρων και εταιρικού κεφαλαίου. Οι αποφάσεις της συνελεύσεως λαμβάνονται με απλή πλειοψηφία, δηλαδή με την πλειοψηφία πλέον του μισού του όλου αριθμού των εταίρων, που εκπροσωπούν πλέον του μισού του όλου εταιρικού κεφαλαίου. Η πλειοψηφία αυτή είναι μεν απλή, απαιτεί, όμως, σωρευτικά, τόσο πλειοψηφία εταίρων, όσο και πλειοψηφία κεφαλαίου (εταιρικών μεριδίων). Ως προς τις αυξημένες πλειοψηφίες, οι αποφάσεις για τροποποιήσεις του καταστατικού, για παράδειγμα, λαμβάνονται με πλειοψηφία τουλάχιστον των τριών τετάρτων του όλου αριθμού των εταίρων, που εκπροσωπούν τα τρία τέταρτα του όλου εταιρικού κεφαλαίου.
Στην Α.Ε., αντίθετα, η γενική συνέλευση συνεδριάζει έγκυρα επί των θεμάτων της ημερήσιας διάταξης, όταν παρίστανται ή αντιπροσωπεύονται σε αυτήν μέτοχοι εκπροσωπούντες το ένα πέμπτο (1/5) τουλάχιστον του καταβεβλημένου κεφαλαίου (απλή απαρτία) και κατ’ εξαίρεση για ορισμένες αποφάσεις που ορίζονται στο νόμο, η συνέλευση βρίσκεται σε απαρτία και συνεδριάζει έγκυρα επί των θεμάτων της ημερήσιας διάταξης, όταν παρίστανται ή αντιπροσωπεύονται σε αυτήν μέτοχοι εκπροσωπούντες το ήμισυ (1/2) του καταβεβλημένου κεφαλαίου (ενισχυμένη απαρτία). Περαιτέρω, οι αποφάσεις της γενικής συνέλευσης λαμβάνονται με απόλυτη πλειοψηφία των εκπροσωπούμενων σε αυτή ψήφων, ενώ κατ’ εξαίρεση, οι αποφάσεις που προβλέπουν «ενισχυμένη» απαρτία, λαμβάνονται με πλειοψηφία των δύο τρίτων (2/3) των ψήφων που εκπροσωπούνται στη συνέλευση.
Στην Ε.Π.Ε. υπάρχουν 2 όργανα λήψης αποφάσεων, δηλαδή ο διαχειριστής (ή οι διαχειριστές) και η συνέλευση των εταίρων. Στην Α.Ε. πέρα από τα δύο βασικά όργανα λήψης αποφάσεων που είναι η Γενική Συνέλευση των μετόχων και το Διοικητικό Συμβούλιο, υπάρχει και ο Διευθύνων Σύμβουλος ή οι Διευθύνοντες σύμβουλοι, που προσομοιάζουν με τον διαχειριστή στην ΕΠΕ αλλά αντλούν την εξουσία τους (συνήθως) με εξουσιοδότηση από το Διοικητικό Συμβούλιο.
Τέλος, για τις Α.Ε, ισχύουν αυστηροί όροι δημοσιότητας, τόσο κατά την ίδρυσή της, όσο και κατά τη διάρκεια ζωής της.
Μετατροπή Ε.Π.Ε. σε Α.Ε.
Όσον αφορά στη μετατροπή της Ε.Π.Ε. σε Α.Ε., σημειώνεται ότι σύμφωνα με το άρθρο 67 του Ν. 2190/1920 (περί ανωνύμων εταιρειών), η μετατροπή σε Α.Ε. γίνεται με απόφαση της συνέλευσης των εταίρων που λαμβάνεται με την πλειοψηφία του άρθρου 38 παρ. 1 του ν. 3190/1955, μετά από προηγούμενη εκτίμηση του Ενεργητικού και Παθητικού της σύμφωνα με το άρθρο 9. Η προαναφερόμενη πλειοψηφία σύμφωνα με το αναθεωρημένο άρθρο 38 (ν. 4541/2018) έχει διαμορφωθεί στην πλειοψηφία τουλάχιστον πλέον του ενός δευτέρου (1/2) του συνολικού αριθμού των εταίρων, οι οποίοι εκπροσωπούν τουλάχιστον το 65% του εταιρικού κεφαλαίου.
Ως προς το διαδικαστικό (τυπικό) κομμάτι, η απόφαση της συνέλευσης των εταίρων που περιλαμβάνει τους όρους του καταστατικού της ανώνυμης εταιρείας καθώς και τη σύνθεση του πρώτου Δ.Σ., πρέπει να περιβληθεί τον τύπο του Συμβολαιογραφικού εγγράφου και να υποβληθεί στον Υπουργό Εμπορίου για έγκριση σύμφωνα με το άρθρο 4. Η απόφαση υποβάλλεται στις διατυπώσεις δημοσιότητας που ορίζει ο νόμος. Μετά την τήρηση των διατυπώσεων αυτών η από μετατροπή προερχόμενη εταιρεία συνεχίζεται ως ανώνυμη.
Τέλος, σύμφωνα με την ως άνω διάταξη, οι εταίροι που διαφώνησαν μπορούν, έστω κι αν το καταστατικό περιέχει αντίθετη διάταξη, να μεταβιβάσουν τα μερίδιά τους.
Η ως άνω διάταξη του άρθρου 67 του ν. 2190/1920 εξακολουθεί να ισχύει μέχρι την έκδοση νέου νομοθετήματος, το οποίο θα ρυθμίσει συνολικά τα ζητήματα εταιρικών μετασχηματισμών (το εν λόγω σχέδιο νόμου βρίσκεται σε διαβούλευση).
Δικαιώματα μειοψηφίας μετόχων Α.Ε.
Οι μέτοχοι ανώνυμης εταιρείας που εκπροσωπούν μειοψηφικό ποσοστό του καταβεβλημένου μετοχικού κεφαλαίου, έχουν τα εξής βασικά δικαιώματα (άρθρα 141 και επόμενα του Ν. 4548/2018):
1. το δικαίωμα να ζητήσουν τη σύγκληση έκτακτης Γ.Σ. (ύστερα από αίτηση μετόχων που εκπροσωπούν το ένα εικοστό 1/20 του καταβεβλημένου κεφαλαίου),
2. δικαίωμα να ζητήσουν την προσθήκη θέματος στην ημερήσια διάταξη (ύστερα από αίτηση μετόχων που εκπροσωπούν το ένα εικοστό 1/20 του καταβεβλημένου κεφαλαίου),
3. δικαίωμα για την πληροφόρηση για την πορεία των εταιρικών υποθέσεων (ύστερα από αίτηση μετόχων που εκπροσωπούν το ένα δέκατο 1/10 του καταβεβλημένου κεφαλαίου.
4. δικαίωμα να ζητήσουν τη διεξαγωγή ψηφοφορίας σε κάποιο θέμα ή θέματα της ημερήσιας διάταξης με φανερή ψηφοφορία (ύστερα από αίτηση μετόχων που εκπροσωπούν το ένα εικοστό (1/20) του καταβεβλημένου κεφαλαίου.
5. δικαίωμα να ζητήσουν έκτακτο έλεγχο της εταιρείας από το δικαστήριο, που δικάζει κατά τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας, έχουν και οι μέτοχοι της εταιρείας που αντιπροσωπεύουν το ένα εικοστό (1/20) τουλάχιστον του καταβεβλημένου κεφαλαίου.
6. Μέτοχοι της εταιρείας, που εκπροσωπούν το ένα πέμπτο (1/5) του καταβεβλημένου κεφαλαίου, δικαιούνται να ζητήσουν από το δικαστήριο τον έλεγχο της εταιρείας, εφόσον από την όλη πορεία αυτής, αλλά και με βάση συγκεκριμένες ενδείξεις, καθίσταται πιστευτό ότι η διοίκηση των εταιρικών υποθέσεων δεν ασκείται όπως επιβάλλει η χρηστή και συνετή διαχείριση. Το καταστατικό μπορεί να μειώσει, όχι όμως πέραν του μισού, το ποσοστό του καταβεβλημένου κεφαλαίου που απαιτείται για την άσκηση του δικαιώματος της παρούσας παραγράφου.
7. Μέτοχοι που εκπροσωπούν το ένα εικοστό (1/20) του καταβεβλημένου μετοχικού κεφαλαίου έχουν το δικαίωμα να υποβάλουν εγγράφως προς το διοικητικό συμβούλιο αίτηση με αντικείμενο την άσκηση των αξιώσεων της εταιρείας κατά το άρθρο 103 του ν. 4548/2018.
Συμπεράσματα
Εάν η Ε.Π.Ε. μετατραπεί σε Α.Ε., ενδέχεται η θέση ενός εταίρου με ποσοστό μικρότερο του 20% να μην αποδυναμωθεί, δεδομένου ότι θα εξακολουθεί να έχει σημαντικά δικαιώματα. Επιπλέον, στην Α.Ε. δεν προβλέπεται ο αποκλεισμός μετόχου, όπως προβλέπεται στην Ε.Π.Ε. η δυνατότητα αποκλεισμού του εταίρου για σπουδαίο λόγο, γεγονός που καθιστά την εναλλακτική μετατροπής σε Α.Ε. λιγότερο αποτελεσματική.