Δικαιώματα του εταίρου της Ε.Π.Ε. που έχει ποσοστό κάτω του 20%; Δυνατότητα αποδυνάμωσης της θέσης του.
Ο όρος εταιρικό μερίδιο υποδηλώνει την εταιρική ιδιότητα του εταίρου από την οποία απορρέουν τα επιμέρους εταιρικά δικαιώματά του και οι επιμέρους εταιρικές υποχρεώσεις του. Ως εταιρική ιδιότητα, περαιτέρω, νοείται το γενικό δικαίωμα του εταίρου να συμμετέχει στην εταιρεία, δηλαδή να αποτελεί μέλος της.
Τα δικαιώματα που απορρέουν από τα εταιρικά μερίδια, διακρίνονται σε προσωπικά και σε περιουσιακά, ανεξαρτήτως ποσοστού συμμετοχής στο εταιρικό κεφάλαιο, καθώς και σε δικαιώματα της μειοψηφίας. Παράλληλα, οι υποχρεώσεις του εταίρου μπορούν να διακριθούν σε μια βασική υποχρέωση – την υποχρέωση καταβολής της εταιρικής του εισφοράς δηλαδή της αξίας του εταιρικού της μεριδίου, καθώς και σε πρόσθετες υποχρεώσεις, όπως είναι η υποχρέωση καταβολής συμπληρωματικών εισφορών, παρεπόμενων εισφορών που δεν αποτελούν εισφορές σε χρήμα ή είδος, όπως πχ η υποχρέωση εργασίας κ.λπ.
Ειδικότερα, όπως προαναφέρθηκε, όσον αφορά στα δικαιώματα μειοψηφίας, σημειώνεται ότι τα δικαιώματα αυτά δεν μπορούν να ασκηθούν ατομικά από τους εταίρους, αλλά μόνο υπό την προϋπόθεση ότι αυτοί εκπροσωπούν ορισμένο ποσοστό του κεφαλαίου. Τα δικαιώματα αυτά είναι το δικαίωμα σύγκλησης έκτακτης συνέλευσης, το δικαίωμα δικαστικής λύσης της Ε.Π.Ε. και το δικαίωμα ανάκλησης των εκκαθαριστών. Πιο συγκεκριμένα:
Α) την σύγκληση έκτακτης γενικής συνέλευσης μπορούν να ζητήσουν ένας ή περισσότεροι εταίροι που εκπροσωπούν το ένα εικοστό (1/20) τουλάχιστον του εταιρικού κεφαλαίου,
Β) η εταιρεία μπορεί να λυθεί με δικαστική απόφαση για σπουδαίο λόγο με αίτηση ενός ή περισσοτέρων εταίρων που εκπροσωπούν το ένα δέκατο (1/10) του εταιρικού κεφαλαίου και
Γ) αν υπάρχει σπουδαίος λόγος το δικαστήριο μπορεί ύστερα από αίτηση εταίρων που εκπροσωπούν το ένα δέκατο (1/10) τουλάχιστον του εταιρικού κεφαλαίου ν’ ανακαλέσει τους εκκαθαριστές που έχουν ορισθεί από τη συνέλευση.
Επιπρόσθετα, σύμφωνα με την παράγραφο 4 του άρθρου 19 του Ν. 3190/1955, όπως αυτό αντικαταστάθηκε με το άρθρο 3 παρ. 5 Ν. 4541/2018 (ΦΕΚ Α 93/31.5.2018) και ισχύει σήμερα, μετά από αίτηση των εταίρων που κατέχουν το 1/10 του συνολικού αριθμού εταιρικών μεριδίων (ήτοι μειοψηφία) θα μπορεί πλέον να γίνει και η ανάκληση του διαχειριστή.
Ειδικότερα, με βάση την ως άνω διάταξη, όπως αναφέρθηκε και παραπάνω (υπ’ αριθμ. 1), μετά από αίτηση των εταίρων που κατέχουν το 1/10 του συνολικού αριθμού των εταιρικών μεριδίων και συγχρόνως εκπροσωπούν το 1/10 του συνολικού αριθμού των εταίρων και εφόσον υπάρχει σπουδαίος λόγος, το δικαστήριο μπορεί να ανακαλεί τον διαχειριστή. Ως σπουδαίος λόγος θεωρείται ιδίως η σοβαρή παράβαση καθηκόντων ή η ανικανότητα προς τακτική διαχείριση. Συμφωνία για μη ανάκληση από το δικαστήριο για σπουδαίο λόγο είναι άκυρη. Σε περίπτωση επείγοντος αποφασίζει προσωρινά το Μονομελές Πρωτοδικείο κατά τη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων.
Ως προς τα προσωπικά δικαιώματα του εταίρου επισημαίνονται τα εξής. Τα προσωπικά δικαιώματα του εταίρου, τα οποία ασκούνται ατομικά από κάθε εταίρο, είναι το δικαίωμα συμμετοχής στη συνέλευση των εταίρων, το δικαίωμα ψήφου, το δικαίωμα εξόδου από την εταιρεία, το δικαίωμα μεταβίβασης του εταιρικού μεριδίου, το δικαίωμα διαχείρισης και εκπροσώπησης της εταιρείας, το δικαίωμα γνώσης της πορείας των εταιρικών υποθέσεων, το δικαίωμα σύγκλησης τακτικής συνέλευσης των εταίρων, το δικαίωμα έγερσης αγωγής κατά των διαχειριστών και το δικαίωμα προσβολής των αποφάσεων της συνέλευσης. Ειδικά ως προς το δικαίωμα ψήφου τονίζεται ότι κάθε εταίρος έχει δικαίωμα μιας τουλάχιστον ψήφου στη συνέλευση. Αν έχει περισσότερα εταιρικά μερίδια, ο αριθμός των ψήφων είναι ανάλογος του αριθμού αυτών.
Τα περιουσιακά δικαιώματα είναι το δικαίωμα στα κέρδη και το δικαίωμα στο προϊόν της εκκαθάρισης. Ειδικότερα, κάθε εταίρος έχει δικαίωμα στα καθαρά κέρδη της εταιρείας που απομένουν μετά την αφαίρεση των κρατήσεων για το σχηματισμό τακτικού αποθεματικού κατά το λόγο εισφοράς του στην εταιρεία. Περαιτέρω, μετά τη λύση της εταιρείας και το πέρας της εκκαθάρισης, ο εταίρος έχει δικαίωμα στο προϊόν εκκαθάρισης κατά το λόγο της εισφοράς του.
Συμπερασματικά καταλήγουμε στο ότι ο εταίρος Ε.Π.Ε. που έχει ποσοστό κάτω του 20%, έχει τα προσωπικά και περιουσιακά δικαιώματα που ασκούνται ατομικά από κάθε εταίρο ανεξαρτήτως ποσοστού, αλλά και τα δικαιώματα μειοψηφίας, όπως το δικαίωμα σύγκλησης έκτακτης συνέλευσης, το δικαίωμα δικαστικής λύσης της Ε.Π.Ε., το δικαίωμα ανάκλησης των εκκαθαριστών και το δικαίωμα υποβολής αίτησης στο δικαστήριο για την ανάκληση διαχειριστή για σπουδαίο λόγο.
Σε περίπτωση που εν προκειμένω ο εν λόγω εταίρος αρνηθεί να μεταβιβάσει τα εταιρικά του μερίδια και να αποχωρήσει από την Ε.Π.Ε., ο νόμος παρέχει τη δυνατότητα αποκλεισμού του, εφόσον υφίσταται σπουδαίος λόγος, σύμφωνα με την παράγραφο 3 του άρθρου 33 του ν. 3190/1955. Ωστόσο, τονίζεται ότι ο αποκλεισμός εταίρου που εκτελεί παράλληλα και καθήκοντα διαχειριστή, για να έχει ουσιαστικό αποτέλεσμα θα πρέπει να συνοδευτεί ή να ακολουθήσει την ανάκληση διαχειριστή. Με άλλα λόγια, για να αποδυναμωθεί η θέση του θα πρέπει να ανακληθεί από τη θέση του διαχειριστή και εν συνεχεία να αποκλεισθεί από εταίρος ή αντιστρόφως.