Καταθέσεις προς αύξηση κεφαλαίου σε Α.Ε. – χρόνος υλοποίησης – φορολογικά θέματα
Από 1.1.2015 οι καταθέσεις μετόχων ή εταίρων με ποσά προοριζόμενα για αύξηση του κεφαλαίου εμφανίζονται ως στοιχεία της καθαρής θέσεως υπό το λογαριασμό «καταθέσεις ιδιοκτητών» (42) εφόσον υπάρχει ανέκκλητη δέσμευση κεφαλαιοποίησης και υποχρέωση της οντότητας για έκδοση μετοχών ή άλλων συμμετοχικών τίτλων προς τους συνεισφέροντες εντός 12 (δώδεκα) μηνών από την ημερομηνία της κάθε εισφοράς. Εάν η υποχρέωση αυτή δεν πραγματοποιηθεί, τότε τα ποσά αυτά μεταφέρονται στις υποχρεώσεις (ΕΛΤΕ Λογιστική Οδηγία Εφαρμογής Ν. 4308/ 2014, σελ. 149).
Από τις ανωτέρω οδηγίες της επιτροπής Ελληνικής Λογιστικής Τυποποίησης και Ελέγχου (ΕΛΤΕ) προκύπτει ότι οι προϋποθέσεις οι οποίες πρέπει να πληρούνται ώστε να εμφανισθούν από 1.1.2015 οι καταθέσεις των μετόχων, εταίρων κ.α. στο λογαριασμό «καταθέσεις ιδιοκτητών» της καθαρής θέσης είναι οι εξής δύο: α) να υπάρχει ανέκκλητη δέσμευση κεφαλαιοποίησης για τα κατατεθειμένα αυτά ποσά από τους ιδιοκτήτες (μετόχους, εταίρους κ.α.) και β) υποχρέωση της οντότητας για έκδοση μετοχών ή άλλων συμμετοχικών τίτλων προς τους συνεισφέροντες εντός 12 (δώδεκα) μηνών από την ημερομηνία της κάθε εισφοράς.
Η ΕΛΤΕ στις ανωτέρω οδηγίες αναφέρει ότι εάν δεν πληρούνται οι άνω προϋποθέσεις τότε τα σχετικά ποσά δεν κατατάσσονται στην καθαρή θέση, αλλά στις υποχρεώσεις της οντότητας.
Επομένως συμπερασματικά προκύπτει ότι το οριζόμενο διάστημα 12 μηνών, σκοπό έχει την λογιστική τακτοποίηση της εικόνας της εταιρείας, δηλαδή αν τα προοριζόμενα ποσά για μελλοντική αύξηση θα φαίνονται στην καθαρή θέση (υπό την προϋπόθεση της ανέκκλητης δέσμευσης για κεφαλαιοποίηση) ή θα περάσουν στο παθητικό ως υποχρέωση της εταιρείας προς τους μετόχους.
Περαιτέρω νομολογιακά αλλά και από αποφάσεις της Διεύθυνσης Επίλυσης Διαφορών (ΔΕΔ) έχει κριθεί ότι οι καταθέσεις χρημάτων από μετόχους ανώνυμης εταιρίας ή από τρίτους στην εταιρία αυτή, για μελλοντική αύξηση του κεφαλαίου της, δεν υπόκειται σε τέλος χαρτοσήμου.
Η παραμονή, δε, των κατατεθέντων χρημάτων στο σχετικό λογαριασμό, για μεγάλο χρονικό διάστημα, δεν μεταβάλλει το χαρακτήρα της κατάθεσης σε δάνειο και, συνεπώς, δεν δημιουργείται, εκ του λόγου τούτου, υποχρέωση καταβολής και επιπλέον τέλους χαρτοσήμου δανειακής σύμβασης (Στε 1470/2002, ΔΕΔ 1942/2019).
Ειδικά στην ανωτέρω μνημονευόμενη απόφαση της ΔΕΔ 1942/2019 αναφέρεται (σελ. 8) ότι: « Επειδή, στον Νόμο δεν τάσσεται πουθενά προθεσμία για πόσο διάστημα πρέπει να παραμείνουν στον παραπάνω ειδικό λογαριασμό κατατεθειμένα τα καταβληθέντα χρήματα της κάλυψης του αρχικού μετοχικού κεφαλαίου ή των αυξήσεών του. Το είδος του λογαριασμού – λογαριασμός καταθέσεων όψεως – διακρίνεται για την έλλειψη δέσμευσης των κατατεθειμένων χρημάτων και την υποχρέωση της τράπεζας για άμεση απόδοση των σε αυτήν κατατεθειμένων χρημάτων. Πρέπει έτσι να συναχθεί ότι επειδή πρόκειται για καταβολές που από την στιγμή της κατάθεσής τους ανήκουν πλέον στην περιουσία της εταιρίας, η οποία έχει κατά κανόνα αποκτήσει την νομική προσωπικότητα, εναπόκειται στα όργανα της Διοίκησης να αποφασίσουν, βάσει των επιχειρηματικών αναγκών και των συμφερόντων της, για πόσο χρονικό διάστημα τα κεφάλαια αυτά θα παραμείνουν κατατεθειμένα ή εάν θα χρησιμοποιηθούν αμέσως (ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΑΝΩΝΥΜΗΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ, ΠΕΡΡΑΚΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ, τόμος 2α σελ. 492-493».
Τέλος αξιομνημόνευτη θεωρείται η με αριθμό 1356/ 2020 της ΔΕΔ η οποία αποφάνθηκε, ότι δεν αποτελούν ανακόλουθη επιχειρηματική πολιτική οι αυξήσεις του μετοχικού κεφαλαίου που ακολούθησαν μεταγενέστερα της μείωσης αυτού, εφόσον πραγματοποιήθηκαν από υποχρεώσεις που πηγάζουν από σχετικές διατάξεις και τις οποίες ο έλεγχος χαρακτηρίζει ως μια σειρά τεχνητών διευθετήσεων που έχουν ως αποτέλεσμα την αλληλοαντιστάθμιση ή την αλληλοακύρωσή με το ακόλουθο σκεπτικό (σελ. 36-37):
«Ο έλεγχος για τις ως άνω μεταβολές του μετοχικού κεφαλαίου (μειώσεις και αυξήσεις) σε συνδυασμό με την μη διανομή κερδών στους μετόχους, έκρινε αφενός ότι δεν συνάδουν με την επιχειρηματική πρακτική αφετέρου έκρινε ότι αποτελούν τεχνητή διευθέτηση ή τεχνητές διευθετήσεις που έχουν ως αποτέλεσμα την αλληλοαντιστάθμιση ή την αλληλοακύρωσή τους.
Από την εικόνα της καθαρής θέσης και τις αιτίες μεταβολών της (επιστροφή πλεονάζοντος κεφαλαίου, συγχώνευση-κεφαλαιοποιήσεις αποθεματικών ειδικών διατάξεων) δεν διαπιστώνεται το εν λόγω, ενώ σαφώς διαπιστώνεται ότι τόσο η ως άνω εταιρεία όσο και άλλες εταιρείες δεδομένου ότι είχαν την δυνατότητα (βάσει της οικονομικής τους κατάστασης και βάσει των προϋποθέσεων του εμπορικού νόμου), έχουν υιοθετήσει την επιλογή της επιστροφής του πλεονάζοντος μετοχικού κεφαλαίου αντί της διανομής κερδών, προκειμένου να μειώσουν την φορολογική επιβάρυνση των μετόχων τους.
Ωστόσο ως αναφέρθηκε και με τις προαναφερθείσες οδηγίες της Διοίκησης και έχε κριθεί νομολογιακά (ΔΕΕ) «δεν συνιστά, χωρίς την εξέταση και άλλων δεδομένων της υπόθεσης, τεχνητές διευθετήσεις (artificial) με σκοπό την φοροαποφυγή, οι πράξεις που έχουν σκοπό τη μείωση της φορολογικής επιβάρυνσης.
Εν προκειμένω από τα ανωτέρω πραγματικά περιστατικά διαπιστώνεται ότι επιλέγεται η πρακτική μείωσης και επιστροφής κεφαλαίου, ήτοι η πρακτική με την χαμηλότερη φορολογική επιβάρυνση ενώ δεν τεκμηριώνεται περίπτωση τεχνητής διευθέτησης και δεν πληρούνται οι επικαλούμενες από τον έλεγχο προϋποθέσεις της περ. β) « η διευθέτηση ή σειρά διευθετήσεων εφαρμόζεται κατά τρόπο που δεν συνάδει με μια συνήθη επιχειρηματική συμπεριφορά» και γ) «διευθέτηση ή σειρά διευθετήσεων περιλαμβάνει στοιχεία που έχουν ως αποτέλεσμα την αλληλοαντιστάθμιση ή την αλληλοακύρωσή τους» του άρθρου 38 του ν.4174/2013».
Συνεπώς από την ανωτέρω ανάλυση συμπερασματικά προκύπτει: α) δεν προβλέπονται από τις ισχύουσες διατάξεις φορολογικές επιπτώσεις για καταθέσεις μετόχων για μελλοντική αύξηση μετοχικού κεφαλαίου (με την τήρηση των διατυπώσεων και αιτιολογία στο extraits κατάθεσης στο πιστωτικό ίδρυμα β) δεν τίθεται χρονική δέσμευση κεφαλαιοποίησης γ) δεν τίθεται θέμα επιβολής χαρτοσήμου ( αρκεί να μην υπάρχουν καταθέσεις και αναλήψεις ώστε σε τυχόν έλεγχο να μπορεί να χαρακτηρισθεί ως δοσοληπτικός λογαριασμός).
* Οι πληροφορίες είναι ακριβείς με βάση τα δεδομένα που είναι γνωστά στον συγγραφέα κατά τον χρόνο σύνταξης του άρθρου. Δεν έχουμε υποχρέωση να επικαιροποιούμε τα αναρτημένα άρθρα. Η δικηγορική μας εταρεία δεν αναλαμβάνει ευθύνη έναντι οποιουδήποτε τρίτου που δεν είναι πελάτης και δεν έχει υπογράψει τους όρους συνεργασίας μας.