a

Copyright 2023 Ιάσων Σκουζός TaxLaw.
All Rights Reserved.

espa
Back to top

Η αποκλήρωση

Η αποκλήρωση

Η αποκλήρωση, δηλαδή το δικαίωμα του διαθέτη να στερήσει το νόμιμο μεριδούχο από τη νόμιμη μοίρα του, προβλέπεται από τον Αστικό Κώδικα και ρυθμίζεται στα άρθρα 1839 επ.

Δικαίωμα νόμιμης μοίρας στην κληρονομία του διαθέτη, που μπορεί να πληγεί με την αποκλήρωση από τον τελευταίο, έχουν οι κατιόντες και οι γονείς του κληρονομουμένου, καθώς και ο σύζυγος που επιζεί. Η νόμιμη μοίρα είναι το μισό της εξ αδιαθέτου μερίδας.

Κατ’  άρθρο 1839 ΑΚ η αποκλήρωση γίνεται μόνο με διάταξη τελευταίας βούλησης, δηλαδή συμπεριλαμβάνεται στη διαθήκη που συντάσσει ο διαθέτης. Επομένως, για να είναι ισχυρή πρέπει να συντρέχουν όλες οι προϋποθέσεις του κύρους της διαθήκης. Ο λόγος της αποκλήρωσης, πρέπει να υπάρχει κατά το χρόνο που συντάσσεται η διαθήκη και να αναφέρεται σε αυτή (1843 ΑΚ).

Στο άρθρο 1840 ΑΚ προβλέπονται οι λόγοι αποκλήρωσης υπέρ του ανιόντος: ο διαθέτης μπορεί να αποκληρώσει τον κατιόντα του, αν αυτός: 1. Επιβουλεύθηκε τη ζωή του ίδιου του διαθέτη, του συζύγου του ή άλλου κατιόντος του διαθέτη, 2. Προκάλεσε με πρόθεση σωματικές κακώσεις στο διαθέτη ή στο σύζυγό του, από τον οποίο κατάγεται ο κατιών, 3. Έγινε ένοχος κακουργήματος ή σοβαρού πλημμελήματος με πρόθεση, κατά του διαθέτη ή του συζύγου του, 4. Αθέτησε κακόβουλα την υποχρέωση που είχε από το νόμο να διατρέφει το διαθέτη, 5. Ζει βίο άτιμο ή ανήθικο, παρά τη θέληση του διαθέτη (η αποκλήρωση για το λόγο αυτό είναι άκυρη, αν ο κατιών κατά το θάνατο του διαθέτη είχε οριστικά εγκαταλείψει τον άτιμο ή ανήθικο βίο).

Η επιβουλή της ζωής , στην οποία γίνεται αναφορά με τον α’ λόγο, γίνεται δεκτό από τη θεωρία ότι υπάρχει, αν αποδεικνύεται σοβαρή πρόθεση του κατιόντος να επιφέρει το θάνατο του άλλου. Επιβουλή της ζωής υπάρχει όταν ο κατιών επιδιώκει το θάνατο ενός εκ των αναφερόμενων στο άρθρο 1840 ΑΚ προσώπων, έστω και αν δεν άρχισε ενέργειες προς το σκοπό αυτό που να συνιστούν συμμετοχή του στο έγκλημα της ανθρωποκτονίας κατά ΠΚ, δλδ αρκούν και ποινικά μη κολάσιμες προπαρασκευαστικές ενέργειες.

Ο ε’ λόγος αποκλήρωσης υπέρ του ανιόντος , που προβλέπεται στο άρθρο 1840 ΑΚ («βίος άτιμος ή ανήθικος, παρά τη θέληση του διαθέτη»), για να θεωρηθεί ότι στοιχειοθετείται επαρκώς θα πρέπει να πληρούνται οι κάτωθι προϋποθέσεις : Να προκύπτει διαρκής άτιμη ή ανήθικη διαγωγή του κατιόντος, εξαιτίας της οποίας προσάπτεται κατά τις κρατούσες κοινωνικές και ηθικές αντιλήψεις ατιμωτικό όνειδος στην οικογενειακή τάξη ή αξιοπρέπεια.

Στην έννοια του άτιμου ή ανήθικου βίου εντάσσεται π.χ  κατά τη θεωρία η συμμετοχή σε σπείρα κακοποιών ή εγκληματιών και η συνεχής συναναστροφή με αυτούς, η άσκηση ατιμωτικού επαγγέλματος κλπ.  Δεν θεωρείται άτιμος ή ανήθικος ο βίος όσων ζουν σε ελεύθερη συμβίωση ή έχουν προγαμιαίες σχέσεις ή τέκνα εκτός γάμου ή ιδιαίτερες σεξουαλικές προτιμήσεις.

Ιδιαίτερη σημασία έχουν οι έννοιες της διάρκειας στην ανήθικη και άτιμη συμπεριφορά, καθώς  και η έκφραση από την πλευρά του διαθέτη της αντίθεσής του σε σχέση με αυτό τον τρόπο ζωής του κατιόντος (μπορεί να είναι ρητή ή και σιωπηρή και να προκύπτει από διάφορα γεγονότα).

Σημειώνεται  ότι ο «άτιμος και ανήθικος» βίος συνιστά νομική  έννοια και επομένως υπόκειται στον αναιρετικό έλεγχο του Αρείου Πάγου.

Στο άρθρο 1841 προβλέπονται οι λόγοι αποκλήρωσης υπέρ του κατιόντος: ο διαθέτης μπορεί να αποκληρώσει το γονέα του αν συντρέχει ένας από τους λόγους αποκλήρωσης που αναφέρονται στο προηγούμενο άρθρο 1840, υπ’  αρ. 1, 3 και 4.

Στο άρθρο 1842 προβλέπονται οι λόγοι αποκλήρωσης υπέρ του συζύγου: ο διαθέτης μπορεί να αποκληρώσει το σύζυγό του, αν κατά το χρόνο του θανάτου του είχε δικαίωμα να ασκήσει αγωγή διαζυγίου για βάσιμο λόγο, αναγόμενο σε υπαιτιότητα του συζύγου του.

Ο μεριδούχος που αποκληρώθηκε θεωρείται ότι δεν υπήρχε κατά το χρόνο θανάτου του διαθέτη.

Η αποκλήρωση για την οποία δεν έχουν τηρηθεί οι από το νόμο ως άνω προβλεπόμενες προϋποθέσεις είναι άκυρη.

error: Content is protected !!