Φορολογικά κίνητρα για προσέλκυση ιδιωτών να εγκατασταθούν στην Ελλάδα
Στα πλαίσια του φορολογικού ανταγωνισμού για την προσέλκυση φορολογητέας ύλης, διάφορες χώρες έχουν θεσπίσει κίνητρα για την προσέλκυση ιδιωτών, όπως κάνουν και για την προσέλκυση επιχειρήσεων. Τα οφέλη για τις χώρες που προσελκύουν ιδιώτες να εγκατασταθούν σε αυτές είναι πολλαπλά, καθώς εκτός από την είσπραξη του φορολογικού «αντιτίμου», οι ιδιώτες ξοδεύουν και επενδύουν στην χώρα εγκατάστασης. Παραδείγματα χωρών που έχουν θεσπίσει παρόμοια κίνητρα είναι η Αγγλία, η Πορτογαλία, η Ιταλία, η Κύπρος και άλλες χώρες. Η Ελλάδα θέσπισε το πρώτο κίνητρο με το νόμο 4646/2019.
1. Σύντομη περιγραφή των κινήτρων
Τα κίνητρα που έχει θεσπίσει η Ελλάδα διακρίνονται σε 3 κατηγορίες, που είναι γνωστές ως 5Α, 5Β, και 5Γ του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος, κατ’ ακολουθία του αντίστοιχου σχετικού άρθρου που προστέθηκε στον ΚΦΕ κατά την θέσπισή τους.
Το 5Α στοχεύει στην προσέλκυση φορολογούμενων «μεγάλου πλούτου» (High Net Worth Individuals) που δεν ήταν φορολογικοί κάτοικοι Ελλάδας τα προηγούμενα 7 χρόνια, και προβλέπει την καταβολή ποσού €100.000 ετησίως σε εξάντληση της φορολογικής υποχρέωσης του ιδιώτη για το παγκόσμιο αλλοδαπό εισόδημά του. Εκτός από την πληρωμή του ποσού αυτού ετησίως, ο ιδιώτης πρέπει να πραγματοποιήσει και μια επένδυση κατ’ ελάχιστον €500.000 που μπορεί να είναι σε ακίνητα, ομόλογα συμμετοχή σε εταιρεία κλπ. Η μέγιστη διάρκεια παραμονής στο καθεστώς είναι 15 χρόνια. Ο μέγιστος χρόνος παραμονής παραπέμπει στην έννοια του non-domiciled individual (Non-dom), μια αγγλική έννοια που διακρίνει τον τόπο όπου κάποιος επιλέγει να διαμένει από τον τόπο που θεωρεί «σπίτι» του, ή με άλλα λόγια τον τόπο που θα επέλεγε να τελειώσει την ζωή του. Να σημειωθεί ότι τυχόν εισόδημα ελληνικής πηγής φορολογείται κανονικά.
Το 5Β στοχεύει στην προσέλκυση δικαιούχων αλλοδαπής σύνταξης να εγκατασταθούν στην Ελλάδα, προσφέροντάς τους φορολογικό συντελεστή 7%. Ειδικότερα, φυσικό πρόσωπο (φορολογικός κάτοικος εξωτερικού τα προηγούμενα 5 χρόνια) που λαμβάνει σύνταξη από την αλλοδαπή μπορεί να μεταφέρει την κατοικία του στην Ελλάδα και να υπαχθεί σε καθεστώς αυτοτελούς φορολόγησης του εισοδήματός που αποκτήθηκε στην αλλοδαπή με φορολογικό συντελεστή 7% αυτοτελώς κάθε χρόνο και για σύνολο 15 χρόνια. Να σημειωθεί ότι και σε αυτό το καθεστώς, τυχόν εισόδημα ελληνικής πηγής φορολογείται κανονικά.
Το 5Γ στοχεύει στην προσέλκυση εργαζομένων ή αυτοαπασχολούμενων (που δεν ήταν φορολογικοί κάτοικοι Ελλάδας για τουλάχιστον τα προηγούμενα 5 χρόνια) δίνοντας κίνητρο απαλλαγής 50% από το φόρο εισοδήματος από την μισθωτή τους εργασία ή από την ατομική επιχειρηματική δραστηριότητά τους στην Ελλάδα. Και εδώ υπάρχει μέγιστος χρόνος για το όφελος που είναι 7 χρόνια και η πρόσθετη προϋπόθεση η θέση εργασίας που καλύπτεται να είναι «νέα».
2. Συνήθεις χώρες προέλευσης & προφίλ αυτών που επιλέγουν την Ελλάδα
Κατ’ αρχήν ενδιαφερόμενοι είναι οι ίδιοι οι Έλληνες του εξωτερικού, ιδίως στην πρώτη και την τρίτη περίπτωση κινήτρων. Ακολουθούν πολίτες/φορολογούμενοι από βόρειες χώρες, που έχουν μια αγάπη ή προτίμηση για την Ελλάδα και με το επιπλέον κίνητρο παίρνουν την απόφαση να εγκατασταθούν. Τέλος, υπάρχουν πολίτες από τις Η.Π.Α., τον Καναδά, την Γαλλία, την Ελβετία αλλά και από τρίτες χώρες, συμπεριλαμβανομένου και του Η.Β. που προσφάτως προχώρησε σε ανακοίνωση της επικείμενης κατάργησης του δικού του αντίστοιχου καθεστώτος non-dom από τον Απρίλιο του 2025. Στην περίπτωση του κινήτρου 5Γ το μείγμα είναι πιο σύνθετο, ειδικά με εργαζόμενους/στελέχη στον κλάδο της τεχνολογίας, σε καινοτόμες start-up επιχειρήσεις αλλά και σε εταιρείες διαχείρισης οικογενειακής περιουσίας (family offices) που μπορεί να ενδιαφέρονται να ζήσουν ορισμένα χρόνια στην Ελλάδα. Όμως έχουμε και σε αυτήν την περίπτωση Έλληνες του εξωτερικού, που επιστρέφουν (“brain gain”).
3. Διαδικασία
Η διαδικασία δεν είναι ιδιαίτερα σύνθετη, και αφορά στην συγκέντρωση δικαιολογητικών και την υποβολή τους στην φορολογική αρχή. Η διαπίστωση της ιδιότητας του κατοίκου εξωτερικού είναι ένας από τους πρώτους ελέγχους που γίνονται. Στην συνέχεια ακολουθεί η εξέταση των εγγράφων πληρεξουσιότητας αυτού που υποβάλλει για λογαριασμό του αιτούντος την ένταξη στο καθεστώς, και ο έλεγχος των εγγράφων που αποδεικνύουν την ιδιότητα του συνταξιούχου κλπ., ανάλογα με το καθεστώς που επιλέγεται. Μετά την εξέταση των προϋποθέσεων ακολουθεί η διοικητική απόφαση ένταξης στο καθεστώς ή η απόρριψή της. Τα περισσότερα προβλήματα φαίνεται να υπάρχουν στο καθεστώς 5Γ γιατί είναι πιο σύνθετες οι προϋποθέσεις αλλά και στο 5Α αναφορικά με την έναρξη και ολοκλήρωση της απαιτούμενης επένδυσης.
4. Εξελίξεις
Με την αλλαγή της κυβέρνησης στο Ηνωμένο Βασίλειο, θα επέλθουν ριζικές αλλαγές με την κατάργηση του καθεστώτος non-dom. Παρόμοιες εξελίξεις, αν και όχι τόσο δραστικές, ακολουθούν και σε άλλες χώρες όπως η Ιταλία και η Πορτογαλία, με αποτέλεσμα να αναμένεται ότι θα αυξηθεί το ενδιαφέρον για την Ελλάδα, δηλαδή είναι μια ευκαιρία για την χώρα.
5. Επίλογος
Στο πλαίσιο της προσέλκυσης φορολογικής ύλης, και στον βαθμό που το εφαρμόζουν ήδη και άλλες χώρες, είναι θετικό να υπάρχουν για την Ελλάδα τέτοια κίνητρα. Ωστόσο εκτός από τα φορολογικά κίνητρα, οι ιδιώτες επιλέγουν τον τόπο διαμονής τους και με άλλα κριτήρια όπως οι υποδομές, η αξιοπιστία του κράτους, η υγειονομική περίθαλψη, η ασφάλεια, η γλώσσα, η γειτνίαση με τον πυρήνα της Ευρώπης κ.α. Αν θέλουμε να βελτιώσουμε την προσπάθεια προσέλκυσης, οι άμεσες ενέργειες που θα πρότεινα είναι η ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού στις υπηρεσίες επεξεργασίας των αιτήσεων με σκοπό την επιτάχυνσή της, η σύνδεση των καθεστώτων με τις διατάξεις άδειας παραμονής και εργασίας, καθώς ο ενδιαφερόμενος από τρίτες χώρες (εκτός ΕΕ) πρέπει να εξετάσει και αυτήν την παράμετρο χωριστά, η προώθηση (marketing) των κινήτρων κεντρικά από το κράτος προς τρίτες χώρες, και η εκπαίδευση της διοίκησης όσον αφορά τα μεγάλα οφέλη που η επιτυχία των κινήτρων μπορεί να έχει για την χώρα. Τέλος, υπάρχει περιθώριο για σοβαρές νομοτεχνικές βελτιώσεις για μεγαλύτερη σαφήνεια, και μεγαλύτερη ανταπόκριση.
Οι πληροφορίες είναι ακριβείς με βάση τα δεδομένα που είναι γνωστά στο συντάκτη κατά το χρόνο συγγραφής του άρθρου. Δεν έχουμε υποχρέωση να επικαιροποιούμε τα αναρτημένα άρθρα. Η δικηγορική μας εταιρεία δεν αναλαμβάνει ευθύνη έναντι οποιουδήποτε τρίτου που δεν είναι εντολέας μας και δεν έχει υπογράψει τους όρους συνεργασίας μας.