Πότε υπάρχει ευθύνη προς αποζημίωση από τροχαίο ατύχημα;
Οι προϋποθέσεις αδικοπρακτικής ευθύνης προς αποζημίωση από τροχαίο ατύχημα, σύμφωνα με τα άρθρα 10 Ν. ΓΠΝ/1911, 297,298,300,330 εδ. β’ και 914 ΑΚ, είναι οι εξής:
Α) συμπεριφορά παράνομη, δηλαδή αντίθετη σε επιτακτικό ή απαγορευτικό κανόνα δικαίου (π.χ. νόμο), ο οποίος απονέμει δικαίωμα ή προστατεύει συγκεκριμένο συμφέρον του ζημιωθέντος. Η συμπεριφορά μπορεί να συνίσταται όχι μόνο σε πράξη αλλά και σε παράλειψη, εφόσον προβλέπεται ειδική υποχρέωση προς τέλεση πράξης από το νόμο, δικαιοπραξία ή την καλή πίστη (ΑΠ 36/2015, 1927/2015).
Β) υπαιτιότητα, η οποία διακρίνεται στο δόλο και στην αμέλεια. Από δόλο εμφορείται ο υπαίτιος που είτε θέλει την παραγωγή των πραγματικών περιστατικών που συναποτελούν την παράνομη συμπεριφορά ή γνωρίζει ότι η συμπεριφορά του έχει τη δυνατότητα να επιφέρει την παραγωγή των περιστατικών αυτών και το αποδέχεται. Αμέλεια συντρέχει όταν δεν καταβάλλεται η επιμέλεια που απαιτείται στις συναλλαγές, η οποία αν καταβαλλόταν, θα καθιστούσε δυνατή την αποτροπή του παράνομου και ζημιογόνου αποτελέσματος. Η υπαιτιότητα δεν αποκλείεται από το τυχόν συντρέχον πταίσμα του ζημιωθέντος, τη δική του δηλαδή υπαίτια συμπεριφορά που συνέβαλε στην επέλευση του αποτελέσματος. Το συντρέχον αυτό πταίσμα ωστόσο, προβαλλόμενο κατ’ ένσταση από τον υπαίτιο, μπορεί να οδηγήσει το Δικαστήριο στη μείωση ή και στη μη επιδίκαση του ποσού της αποζημίωσης (άρθρ. 300 ΑΚ) (ΑΚ 538/2015, ΑΠ 1102/2015).
Γ) αιτιώδης σύνδεσμος μεταξύ της παράνομης και υπαίτιας συμπεριφοράς και του ζημιογόνου αποτελέσματος. Ο αιτιώδης σύνδεσμος καταφάσκεται όταν, σύμφωνα με τα διδάγματα της κοινής πείρας, η υπό κρίση συμπεριφορά είναι ικανή, κατά τη συνήθη πορεία των πραγμάτων, να επιφέρει τη ζημία την οποία και τελικά επέφερε. Μία κατ’ αρχήν παράνομη και υπαίτια κατά τα ανωτέρω συμπεριφορά, δεν αρκεί για την επιδίκαση της αιτούμενης αποζημίωσης, αν ελλείπει ο αντικειμενικός αιτιώδης σύνδεσμος. Η οδήγηση για παράδειγμα υπό την επήρεια αλκοόλ πέραν του νομίμου ορίου, δεν αρκεί για να θεμελιώσει ευθύνη, καθώς μπορεί εν προκειμένω να ελλείπει ο αντικειμενικός αιτιώδης σύνδεσμος, υπό την έννοια ότι η δεν απεδείχθη ότι η σχετική ποσότητα αλκοόλ επέδρασε δυσμενώς στην οδηγική ικανότητα του οδηγού (ΑΠ 1237/2014 ΑΠ 979/1992).
Εφόσον συντρέχουν όλα τα παραπάνω στοιχεία σωρευτικά και μόνο τότε, είναι δυνατό ένα αστικό αδίκημα, όπως είναι το τροχαίο ατύχημα (που μπορεί να έχει και ποινικές προεκτάσεις που δεν ενδιαφέρουν εδώ) να καταλογιστεί σε ορισμένο πρόσωπο, το οποίο και θα κληθεί να καταβάλει την ανάλογη αποζημίωση στον παθόντα.