Τέλη χαρτοσήμου επί υποθήκης
Καταρχήν, κατ’ εξαίρεση της γενικής αρχής των άρθρων 13. παρ. 1 ε και 15. παρ. 1 γ του ΚΤΧ περί μη υπαγωγής σε αναλογικό τέλος χαρτοσήμου των παρεπόμενων συμφώνων που ασφαλίζουν κύριες συμβάσεις, ο νόμος καταρχήν φορολογεί με αναλογικό τέλος χαρτοσήμου 3% τις συμβάσεις που ασφαλίζονται με υποθήκη.
Αυτό έχει πρακτική σημασία για τις υποθήκες που εγγράφονται προς ασφάλεια σύμβασης η οποία υπόκειται σε τέλος χαρτοσήμου μικρότερο του 3% (π.χ. εμπορικές συμβάσεις μεταξύ ορισμένων προσώπων οι οποίες υπόκεινται σε τέλος χαρτοσήμου 2%), καθώς με ρητή διάταξη του ΚΤΧ και οι συμβάσεις αυτές υπόκεινται σε τέλος χαρτοσήμου 3%, εφόσον με το ίδιο έγγραφο συμφωνείται η εγγραφή της υποθήκης για την εξασφάλιση της απαίτησης που προβλέπει η σύμβαση. Εάν η εγγραφή της υποθήκης συμφωνείται με χωριστό έγγραφο, υπόκειται σε τέλος χαρτοσήμου ίσο με τη διαφορά μεταξύ του τέλους 3% και εκείνου στο οποίο υποβλήθηκε η κύρια σύμβαση.
Ωστόσο, με ειδικές διατάξεις νόμων προβλέπονται εξαιρέσεις, όπου επιβάλλεται τέλος χαρτοσήμου μικρότερο του 3%.
Σε περίπτωση που το δικαίωμα εγγραφής υποθήκης πηγάζει από ιδιωτική βούληση, το τέλος χαρτοσήμου οφείλεται κατά την παροχή του δικαιώματος δια συμβολαιογραφικού εγγράφου ενώπιον του συμβολαιογράφου, ενώ στην περίπτωση που πηγάζει από το νόμο ή δικαστική απόφαση οφείλεται κατά την εγγραφή της υποθήκης ενώπιον του υποθηκοφύλακα.
Υποθήκη που πηγάζει από ιδιωτική βούληση (π.χ. σύμβαση)
Εάν η υποθήκη ασφαλίζει σύμβαση που υπόκειται σε τέλος χαρτοσήμου 3%, και η οποία πράγματι χαρτοσημάνθηκε, τότε η υποθήκη δεν υπόκειται σε ιδιαίτερο τέλος χαρτοσήμου, είτε συμφωνείται με το ίδιο είτε με χωριστό έγγραφο. Εάν ωστόσο η κύρια σύμβαση δεν χαρτοσημάνθηκε, το παρεπόμενο σύμφωνο της υποθήκης υποβάλλεται σε τέλος χαρτοσήμου 3% το οποίο υπολογίζεται στο ποσό της κύριας σύμβασης.
Εάν η υποθήκη ασφαλίζει σύμβαση που υπόκειται σε τέλος χαρτοσήμου 2%, τότε, σε περίπτωση που συμφωνείται με το ίδιο έγγραφο, η κύρια σύμβαση θα υπαχθεί σε τέλος χαρτοσήμου 3%, ενώ εάν παρέχεται με χωριστό έγγραφο, και με την προϋπόθεση ότι η κύρια σύμβαση υπήχθη στο προβλεπόμενο τέλος χαρτοσήμου 2%, τότε η υποθήκη θα υπόκειται σε τέλος ίσο με τη διαφορά (3%-2%).
Το οφειλόμενο τέλος χαρτοσήμου υπολογίζεται στο ποσό της κύριας σύμβασης προς ασφάλεια της οποίας παρέχεται η εγγραφή της υποθήκης, ανεξάρτητα από το αν το ποσό της υποθήκης είναι μικρότερο ή μεγαλύτερο, ενώ εκπίπτει το τέλος χαρτοσήμου που καταβλήθηκε για την κύρια σύμβαση. Εάν η κύρια σύμβαση δεν χαρτοσημάνθηκε νόμιμα, το τέλος χαρτοσήμου υπολογίζεται στο ποσό της κύριας σύμβασης.
Σε περίπτωση που η υποθήκη ασφαλίζει σύμβαση η οποία απαλλάσσεται από τέλος χαρτοσήμου δεν οφείλεται τέλος χαρτοσήμου ούτε για το παρεπόμενο σύμφωνο, σύμφωνα με τη διοικητική και δικαστηριακή νομολογία.
Επίσης, υποθήκη προς ασφάλεια σύμβασης η οποία υπάγεται στη ρύθμιση του φόρου προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ) ή του φόρου συγκέντρωσης κεφαλαίου (ΦΣΚ) απαλλάσσεται από τέλος χαρτοσήμου σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 63 παρ. 1 β του Ν. 2859/2000 (Κώδικας ΦΠΑ) και του άρθρου 18 παρ. 4 του Ν. 1676/1986 αντίστοιχα. Η εν λόγω απαλλαγή παρέχεται ανεξάρτητα από το εάν το παρεπόμενο σύμφωνο της υποθήκης συνάπτεται με το ίδιο έγγραφο της κύριας σύμβασης ή με χωριστό.
Υποθήκη που πηγάζει από νόμο ή δικαστική απόφαση
Με βάση το άρθρο 12 παρ. 2 του Ν. 1111/1943, για εγγραφή υποθήκης βάσει νόμου ή δικαστικής απόφασης, με εξαίρεση τις περιπτώσεις για τις οποίες ισχύει ειδική διάταξη απαλλαγής, καταβάλλεται τέλος χαρτοσήμου 3%, από το οποίο εκπίπτει τέλος χαρτοσήμου που τυχόν καταβλήθηκε κατά τη δημιουργία της απαίτησης που ασφαλίζεται με την υποθήκη. Η καταβολή του τέλους αυτού προκύπτει από τη σχετική ειδική μνεία που γίνεται στον υποβαλλόμενο τίτλο εγγραφής ή από σχετική βεβαίωση της Αρχής στην οποία καταβλήθηκε το τέλος.
Κατά τη διοικητική και δικαστηριακή νομολογία, γίνεται δεκτό ότι σε τέλος χαρτοσήμου 3% υπόκειται και η υποθήκη η οποία εγγράφεται δυνάμει νόμου ή δικαστικής απόφασης προς ασφάλεια απαίτησης η οποία απορρέει από κύρια σύμβαση που δεν υπόκειται σε τέλος χαρτοσήμου ή απαλλάσσεται από αυτό με ειδική διάταξη νόμου, εκτός εάν η θεσπιζόμενη με ειδική διάταξη νόμου απαλλαγή αφορά και την περίπτωση εγγραφής υποθήκης.
Το οφειλόμενο τέλος χαρτοσήμου 3% υπολογίζεται στο ποσό για το οποίο εγγράφεται η υποθήκη. Από το τέλος αυτό εκπίπτει το τέλος χαρτοσήμου που τυχόν είχε καταβληθεί για την απαίτηση που ασφαλίζεται με την υποθήκη.
Ειδικές απαλλαγές
- Ναυτική υποθήκη
Σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 5 παρ. 1 του Ν.Δ. 4419/1964, η παροχή δικαιώματος εγγραφής ναυτικής υποθήκης, η εγγραφή ναυτικής υποθήκης και η εξάλειψη αυτής καθώς επίσης και η σύνταξη δανειακής σύμβασης ασφαλιζόμενης με υποθήκη επί πλοίων, απαλλάσσονται από τέλος χαρτοσήμου καθ’ όλη τη διάρκεια παραμονής του πλοίου υπό ελληνική σημαία (και υπό τις προϋποθέσεις που τίθενται από το νόμο).
- Υποθήκη προς ασφάλεια τραπεζικών δανείων
Επίσης, υποθήκη προς εξασφάλιση δανείων που χορηγούνται από Ελληνικές τράπεζες και από υποκαταστήματα ξένων τραπεζών στην Ελλάδα καθώς και από αλλοδαπές τράπεζες, απαλλάσσονται από τέλη χαρτοσήμου σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 2 παρ. 3 του Ν. 2157/1993 και του άρθρου 36 του Ν. 3220/2004 αντίστοιχα.
* Οι πληροφορίες είναι ακριβείς με βάση τα δεδομένα που είναι γνωστά στον συγγραφεά κατά τον χρόνο σύνταξης του άρθρου. Δεν έχουμε υποχρέωση να επικαιροποιούμε τα αναρτημένα άρθρα. Η δικηγορική μας εταρεία δεν αναλαμβάνει ευθύνη έναντι οποιουδήποτε τρίτου που δεν είναι πελάτης και δεν έχει υπογράψει τους όρους συνεργασίας μας.