Οδηγός για τη διαδικασία συνδιαλλαγής
Οδηγός για τη διαδικασία συνδιαλλαγής
H Διαδικασία Συνδιαλλαγής κατά το άρθρο 99επ. Ν. 3588/2007:
Γενικά
Ο νέος Πτωχευτικός Κώδικας (ν. 3588/2007), και συγκεκριμένα στα άρθρα 99-106, εισήγαγε τη «διαδικασία συνδιαλλαγής», ως το πλέον κρίσιμο μέτρο για τη διάσωση επιχειρήσεων σε προπτωχευτικό επίπεδο.
Στη διαδικασία συνδιαλλαγής μπορούν να υπαχθούν οι έμποροι, κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο και κάθε ένωση προσώπων με νομική προσωπικότητα που επιδιώκει οικονομικό σκοπό.
Η διαδικασία αυτή παρέχεται σε όσους αποδεικνύουν οικονομική αδυναμία, παρούσα ή προβλέψιμη αλλά δε βρίσκονται σε κατάσταση παύσης πληρωμών. Είναι σημαντικό οι οφειλέτες να έχουν πραγματικές δυνατότητες επιβίωσης και ανάκαμψης, ή να δημιουργούνται τέτοιες μέσω της διαδικασίας.
Επιπλέον, η διαδικασία αφορά μόνο γεννημένες και δικαστικώς επιδιώξιμες απαιτήσεις.
Πώς ανοίγει η διαδικασία
Για να γίνει συνδιαλλαγή με τους δανειστές θα πρέπει να ακολουθήσει διαδικασία ενώπιον του δικαστηρίου και να διοριστεί μεσολαβητής, για αυτό καλό είναι ο οφειλέτης να συμβουλευτεί δικηγόρο.
Καταρχάς, ο οφειλέτης θα πρέπει να κάνει αίτηση προς το Πολυμελές Πρωτοδικείο, η οποία θα να περιέχει:
Α) την οικονομική κατάσταση του οφειλέτη,
Β) το μέγεθος και την κοινωνική σημασία της επιχείρησης από άποψη απασχόλησης,
Γ) τα προτεινόμενα μέσα χρηματοδότησης,
Δ) τα μέσα αντιμετώπισης της κατάστασης αυτής.
Το δικαστήριο αποφασίζει το άνοιγμα της διαδικασίας εφόσον πιθανολογεί το βάσιμο της αίτησης και τη σκοπιμότητα της αιτούμενης συναλλαγής και τότε διορίζει μεσολαβητή. Το δικαστήριο είναι πιθανό να διορίσει πραγματογνώμονα για να διαπιστώσει την οικονομική κατάσταση του οφειλέτη, ο οποίος καταθέτει την έκθεσή του εντός είκοσι (20) ημερών από το διορισμό του.
Με την απόφαση αυτή το δικαστήριο μπορεί να διατάξει οποιοδήποτε μέτρο κρίνει αναγκαίο για να αποτραπεί κάθε επιζήμια για τους δανειστές μεταβολή της περιουσίας του οφειλέτη ή μείωση της αξίας της. Τέλος, η απόφαση αυτή δημοσιεύεται στο Δελτίο Δικαστικών Δημοσιεύσεων του Ταμείου Νομικών.
Διαδικασία Συνδιαλλαγής
Αφού έχει ανοίξει η διαδικασία, ο μεσολαβητής, αναλαμβάνει να επιτύχει συμφωνία μεταξύ του οφειλέτη και των πιστωτών του που εκπροσωπούν τουλάχιστον την πλειοψηφία των απαιτήσεων κατ’ αυτού, όπως οι απαιτήσεις αυτές φαίνονται από τα εμπορικά του βιβλία, με σκοπό τη συνέχιση της δραστηριότητας και την διατήρηση των θέσεων εργασίας. Επίσης ο μεσολαβητής προτείνει λύσεις για την διάσωση της επιχείρησης με κάθε πρόσφορο μέτρο.
Κατά τη διάρκεια της συνδιαλλαγής το Δημόσιο, τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, οι δημόσιες επιχειρήσεις οι φορείς κοινωνικής ασφάλισης μπορούν να προβαίνουν σε μείωση των απαιτήσεών τους κατά του οφειλέτη, να παραιτούνται από προνόμια και εξασφαλίσεις τους. Σημειώνεται ότι επίκειται νομοθετική παρέμβαση για αυτό το θέμα.
Σχετικά με τις οφειλές στην Εφορία, η ΠΟΛ.1087/11.6.2010 του Υπ. Οικ. Ορίζει ότι η Δ.Ο.Υ. οφείλει, μόλις λάβει γνώση για το άνοιγμα της διαδικασίας, να λάβει άμεσα όλα τα κατάλληλα διασφαλιστικά ή/και αναγκαστικά μέτρα για την είσπραξη των απαιτήσεων σε βάρος του οφειλέτη. Τα μέτρα αυτά λαμβάνονται κατά προτεραιότητα σε βάρος των υπό συνδιαλλαγή οφειλετών υπό τον όρο πάντα τήρησης της αρχής της αναλογικότητας.
Υπάρχει η δυνατότητα όμως ο οφειλέτης να κάνει αίτηση και να επιτύχει την αναστολή των μέτρων αυτών είτε με τη δικαστική απόφαση περί ανοίγματος συνδιαλλαγής (προληπτικά μέτρα) είτε πριν από τη δικαστική απόφαση με προσωρινή διαταγή (που δίνεται με την κατάθεση της αίτησης στο Δικαστήριο). Παρόλα αυτά η ύπαρξη τυχόν προληπτικών μέτρων ή προσωρινής διαταγής δεν εμποδίζει τη λήψη μέτρων κατά τυχόν συνυπόχρεων προσώπων, εκτός πάλι αν υπάρχει σχετική ρητή απαγόρευση.
Όταν επιτευχθεί η συμφωνία συνδιαλλαγής, με αίτηση οποιουδήποτε από τους συμβαλλόμενους και μέσα σε αποκλειστική προθεσμία δέκα (10) ημερών από την υπογραφή της, η συμφωνία εισάγεται στο δικαστήριο για να την επικυρώσει. Η απόφαση επικύρωσης της διαδικασίας συνδιαλλαγής δεν υπόκειται σε ένδικα μέσα.
Εάν επικυρωθεί συμφωνία του οφειλέτη με πιστωτές χωρίς να έχει συμμετάσχει Δημόσιο στη διαδικασία συνδιαλλαγής ενώ υπάρχουν χρέη προς αυτό, εφαρμόζεται το άρθρο 62Α του Κ.Ε.Δ.Ε. και γίνεται ρύθμιση των οφειλών, ακόμα και εάν δεν είναι ληξιπρόθεσμες. Οι μηνιαίες δόσεις μπορούν να φτάσουν μέχρι και ενενήντα (90), με τη διαλυτική αίρεση της μη εμπρόθεσμης πληρωμής τριών (3) μηνιαίων δόσεων.
Σημασία της επικύρωσης της συμφωνίας
Η Συνδιαλλαγή έχει κάποια σημαντικά οφέλη για τον οφειλέτη και την επιχείρησης του.
• Πρώτον με την απόφαση που δικαστηρίου που επικυρώνει τη συμφωνία αναστέλλεται για ένα χρόνο(1) η κήρυξη πτώχευσης. Από την 1η Ιανουαρίου 2015 θα πρόκειται για διάστημα έξι (6) μηνών.
• Δεύτερον, αναστέλλονται τα μέτρα ατομικής αναγκαστικής εκτέλεσης κατά του οφειλέτη από όσους υπέγραψαν τη συμφωνία.
• Τρίτον, αίρεται αυτοδικαίως, για την ως άνω διάρκεια, η απαγόρευση εκδόσεως επιταγών που είχε επιβληθεί στον οφειλέτη πριν την έναρξη διαδικασίας συνδιαλλαγής.
• Επίσης, ακόμη και όσοι δεν υπέγραψαν τη συμφωνία δεν μπορούν να προβούν ή να συνεχίσουν οποιαδήποτε διαδικασία αναγκαστικής εκτέλεσης ( κατάσχεση π.χ. ) κατά του οφειλέτη για έξι μήνες από την έκδοση της απόφασης
• Τέλος, ταυτόχρονα αναστέλλονται οι αποκλειστικές προθεσμίες άσκησης και παραγραφής των απαιτήσεων των συμβαλλόμενων πιστωτών και τα δικαιώματα των υπέρ του οφειλέτη εγγυητών και συνοφειλετών εις ολόκληρον, καθώς και οι προθεσμίες και η άσκηση διαδικαστικών πράξεων.
Περιπτώσεις μη επικύρωση της συμφωνίας από το δικαστήριο
Η επικύρωση της συμφωνίας δεν πραγματοποιείται από το δικαστήριο σε περίπτωση που:
(α) ο οφειλέτης κατά την σύναψη της συμφωνίας βρίσκεται σε κατάσταση παύσης των πληρωμών,
(β) οι όροι της συμφωνίας δεν εξασφαλίζουν την διάρκεια της επιχειρηματικής δραστηριότητας,
(γ) θίγονται τα συμφέροντα των πιστωτών που δεν υπέγραψαν την συμφωνία, ή
(δ) η διάρκεια ισχύος της συμφωνίας συνομολογείται για διάστημα πέραν των τεσσάρων (4) ετών από την επικύρωσή της. Από την 1η Ιανουαρίου 2015 θα πρόκειται για διάστημα των δύο (2) ετών.
Εάν δεν επιτευχθεί συμφωνία
Εάν δεν δύναται να επιτευχθεί η ως άνω συμφωνία, ο μεσολαβητής ενημερώνει αμέσως τον πρόεδρο του πτωχευτικού δικαστηρίου, ο οποίος εισάγει την υπόθεση στο δικαστήριο προκειμένου να ληφθεί ανέκκλητη απόφαση για τον τερματισμό της διαδικασίας.
Κόστος
Ο οφειλέτης καλό θα είναι να γνωρίζει ότι με την αίτηση θα πρέπει να καταβληθεί Γραμμάτιο κατάθεσης του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων πέντε χιλιάδων (5.000) ευρώ για την αμοιβή του μεσολαβητή και τυχόν διορισθέντος εμπειρογνώμονα.
Διάρκεια
Το δικαστήριο ορίζει τη διάρκειά της συνδιαλλαγής: Μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2013 μπορεί να ορίσει τη διάρκειά της έως τέσσερις (4) μήνες και με αίτηση του μεσολαβητή μπορεί η διάρκειά της να φτάσει τους πέντε (5) μήνες. Από την 1η Ιανουαρίου 2015, όμως, η διάρκειά της θα μπορεί να οριστεί έως δύο (2) μήνες ή με αίτηση του μεσολαβητή να φτάσει έως τρείς (3) μήνες.
Δυνατότητα λύσης της συμφωνίας
Όταν δεν εκπληρώνονται οι όροι της συμφωνίας το δικαστήριο μπορεί να κηρύξει τη λύση της, με αίτηση οποιουδήποτε πιστωτή που έχει υπογράψει την εν λόγω συμφωνία.
Επίσης, το δικαστήριο κηρύξει τη λύση της συμφωνίας που επέρχεται αυτοδικαίως όταν περάσει ο χρόνος ισχύος της, ή όταν ο οφειλέτης κηρυχθεί σε κατάσταση πτώχευσης ή υπαχθεί σε διαδικασία αναδιοργάνωσης ή εκκαθάρισης της περιουσίας του.
Τα προβλήματα της διαδικασίας Συνδιαλλαγής
Η συντακτική επιτροπή φιλοδοξούσε να κάνει τη διαδικασία συνδιαλλαγής θεσμό σωτήριο για της επιχειρήσεις, παρόλα αυτά υπάρχουν τα εξής δύο προβλήματα που προέκυψαν από τη ρύθμιση για την αναστολή της εκτέλεσης:
– Πρώτον, η αναστολή της εκτέλεσης κατά του οφειλέτη δεσμεύει για όλο το χρονικό διάστημα διάρκειας της συμφωνίας μόνο τους πιστωτές που την υπέγραψαν. Για τους υπόλοιπους η αναστολή αφορά μόνο έξι μήνες. Αυτό σημαίνει ότι η προστασία του οφειλέτη δεν είναι πλήρης και πως πιθανόν η συμφωνία να μην αρκεί για να σώσει την επιχείρηση.
– Δεύτερον, από την άλλη πλευρά, οι αναστολές αυτές των ατομικών διώξεων αποτελούν αποτρεπτικό παράγοντα για τη σύναψη αυτής της ίδιας της συμφωνίας συνδιαλλαγής.
Με λίγα λόγια ο νομοθέτης προσπαθώντας να συγκεράσει τα συμφέροντα των μερών δεν καταφέρνει να ικανοποιήσει αποτελεσματικά κανένα από τα δύο.
Στην πράξη επίσης έχει διαπιστωθεί και ένα άλλο πρόβλημα σχετικά με την άρση του κωλύματος έκδοσης επιταγών, αν υπήρχε τέτοιο κώλυμα πριν ανοιγεί η διαδικασία συνδιαλλαγής. Δηλαδή χορηγείται μπλοκ επιταγών σε επιχείρηση, στην οποία, πριν μπει στη διαδικασία συνδιαλλαγής, δεν της χορηγούνταν και αυτό έρχεται σε αντίθεση με εσωτερικούς κανονισμούς και τακτικές που έχουν οι τράπεζες.
Σύγκριση με θεσμούς του γαλλικού και του αγγλικού δικαίου
Κατά το γαλλικό πτωχευτικό δίκαιο, που αποτέλεσε οδηγό για την ελληνική διαδικασία της συνδιαλλαγής, με την επίτευξη της concillation δεν αναστέλλονται οι ατομικές διώξεις, αλλά γίνονται όσα ορίζει η συμφωνία. Το γαλλικό δίκαιο προβλέπει παύση των διώξεων μόνο όταν υπάρχει προσωρινή παύση πληρωμών (sauveguard). Από την άλλη πλευρά, κατά το αγγλικό πτωχευτικό δίκαιο (Company Voluntary Agreement -Moratorium CVA) αναστέλλονται όλες οι διώξεις και δεσμεύονται και οι πιστωτές που δεν υπέγραψαν.
Σημαντικό στοιχείο διαφοροποίησης από την ελληνική διαδικασία και κοινό στοιχείο της νομοθεσίας των ως άνω χωρών είναι ότι δεν υπάρχει δημοσιότητα της τελικής συμφωνίας που τελικώς επετεύχθη.
Ειδικά και μόνο στην περίπτωση που αποτύχει η γαλλική concillation προβλέπεται επικύρωση του αποτυχημένου σχεδίου από το δικαστήριο, με τη σχετική δημοσιότητα και την επακόλουθη διαταγή να δεσμεύονται μόνο όσοι έχουν υπογράψει, με ό,τι προβλήματα αυτό συνεπάγεται για τη σύναψη της συμφωνίας. Αυτές οι προβλέψεις σχετικά με τη δημοσιότητα και τη δέσμευση των δανειστών είναι αντίστοιχες με την ελληνική διαδικασία, με τη διαφορά ότι εφαρμόζονται στην περίπτωση επιτυχίας της συνδιαλλαγής, με περαιτέρω προβλήματα για την εφαρμογή της συμφωνίας.
Αντιθέτως, στην αγγλική CVA το δικαστήριο δεν παίζει κανένα ουσιώδη ρόλο, εκτός από την επικύρωση και την αρχειοθέτηση του εγγράφου της πρότασης. Ούτε σε περίπτωση αποτυχίας προβλέπεται κάποια δράση του δικαστηρίου, όπως δηλαδή και στην ελληνική διαδικασία. Τέλος, αντίθετα με τη γαλλική και την ελληνική διαδικασία δεσμεύονται για όλες τις διατάξεις της όλοι οι δανειστές, ακόμα και εκείνοι που δεν υπέγραψαν, αρκεί να υπάρχουν ορισμένες πλειοψηφίες.
Είναι ενδιαφέρον ότι στο αγγλικό δίκαιο προβλέπεται ένας περαιτέρω θεσμός για τους πιστωτές χωρίς ισχυρή ασφάλεια. Πρόκειται για το θεσμό της Administration, όπου οι πιστωτές με πλασματικό ενέχυρο (πολύ συχνό στην πράξη, οι ανωτέρω πιστωτές σχεδόν αντιστοιχούν με τους ανέγγυους πιστωτές στην ελληνική πρακτική) μπορούν να ορίσουν ένα διαχειριστή ο οποίος θα προσπαθήσει να εκποιήσει περιουσία της εταιρίας προς ικανοποίηση των δανειστών όσο αυτή βρίσκεται σε λειτουργία και έτσι να τη σώσει. Η συμφωνία αυτή μπορεί να γίνει δικαστική ή εξώδικα. Σε κάθε περίπτωση το δικαστήριο παίζει πολύ μικρό ρόλο, κυρίως στον έλεγχο του διαχειριστή, με βάση δε κριτήριο συνολικής σκοπιμότητας στη διαχείριση και όχι έλεγχο των μερικότερων πράξεων.
Οι ασφάλειες των ενέγγυων πιστωτών και οι προνομιούχοι στη διανομή δεν επηρεάζονται από τη διαδικασία. Από την άλλη, η διαδικασία δεσμεύει όλους τους πιστωτές της εταιρείας. Αυτή η διαδικασία, που αφορά μόνο τους πιστωτές χωρίς το αντίστοιχο της ελληνικής εμπράγματη ασφάλεια ουσιαστικά, βοηθά την επιχείρηση να εξυγιανθεί χωρίς να πρέπει να καταφύγει σε διαδικασίες όπου θα λάβουν μέρος οι πιστωτές με εμπράγματα δικαιώματα και θα πρέπει να επιτευχθεί κάποια συμφωνία. Επίσης μεριμνά για την άμεση ικανοποίηση των δανειστών που έχουν λιγότερο ισχυρή ασφάλεια.
Ίσως λοιπόν ο νομοθέτης να πρέπει να λάβει υπόψη του και τους μηχανισμούς του κοινοδικαίου για να κάνει πιο αποτελεσματική τη διάσωση των επιχειρήσεων (δέσμευση όλων των πιστωτών) και πιο ευέλικτες τις επιχειρηματικές συμφωνίες (απόφαση για τη συμφωνία κατά πλειοψηφία των πιστωτών, ειδικές διαδικασίες για ανέγγυους πιστωτές), με τις σχετικές διορθώσεις βέβαια όπου είναι αναγκαίο. Επίσης η εισαγωγή ξένων θεσμών θα πρέπει να οδηγεί σε συνεκτικό αποτέλεσμα, για παράδειγμα, όπως συμβαίνει στη γαλλική concillation όταν τη δημοσιεύει το δικαστήριο, εάν δε δεσμεύονται όλοι οι πιστωτές δε θα πρέπει να υπάρχουν διαφοροποιήσεις ως προς την αναστολή των ατομικών διώξεων.
Ημερομηνία δημοσίευσης: 17/01/2012
Προσοχή:
To έκτο κεφάλαιο του Πτωχευτικού Κώδικα αντικαταστάθηκε με το άρθρο 12 του Ν. 4013/2011. Σύμφωνα με το άρθρο 14 του ίδιου νόμου:
«1. Συμφωνίες συνδιαλλαγής που έχουν ήδη συναφθεί σύμφωνα με τις διατάξεις που αντικαθίστανται με τον παρόντα νόμο δεν θίγονται και διέπονται από τις διατάξεις του έκτου κεφαλαίου του Πτωχευτικού Κώδικα, όπως ίσχυε πριν από τον παρόντα νόμο, εκτός αν παρά την συμφωνία συνδιαλλαγής συντρέχουν ως προς τον οφειλέτη οι προϋποθέσεις της παραγράφου 1 του άρθρου 99, όπως ισχύει μετά από την θέση σε ισχύ του παρόντος νόμου και ο οφειλέτης ζητήσει την υπαγωγή του σε διαδικασία εξυγίανσης.
2. Σε περίπτωση διαδικασιών συνδιαλλαγής που έχουν ήδη ανοίξει και εκκρεμούν κατά τη θέση σε ισχύ του παρόντος νόμου , τα μέρη δύναται κατά την επιλογή τους να συνάψουν είτε συμφωνία συνδιαλλαγής που επικυρώνεται σύμφωνα με τις διατάξεις που αντικαθίστανται με τον παρόντα νόμο και έχει τις έννομες συνέπειες που προβλέπονται με αυτές, είτε συμφωνία εξυγίανσης κατά τις διατάξεις που εισάγονται με τον παρόντα νόμο. Σε σχέση με εκκρεμούσες κατά τη θέση σε ισχύ του παρόντος νόμου διαδικασίες εξυγίανσης η προθεσμία του άρθρου 100 παράγραφος 1 του Πτωχευτικού Κώδικα δεν λήγει πριν από την πάροδο (60) εξήντα ημερών από τη θέση σε ισχύ του παρόντος.
3. Εκκρεμείς αιτήσεις για το άνοιγμα διαδικασίας συνδιαλλαγής κρίνονται και μετά τη θέση σε ισχύ του παρόντος νόμου υπό τις προϊσχύασες διατάξεις, εκτός αν οι αιτούντες τις μετατρέψουν σε αιτήσεις για το άνοιγμα διαδικασίας εξυγίανσης.
4. Στις περιπτώσεις που το κεφάλαιο έκτο του Πτωχευτικού Κώδικα προβλέπει δημοσίευση στο Γ.Ε.Μ.Η. και στο Δελτίο του άρθρου 101 παρ.2, μέχρι την πλήρη έναρξη λειτουργίας του Γ.Ε.Μ.Η., για τις εταιρείες που έχουν συσταθεί πριν την 4η Απριλίου του 2011, οι σχετικές δημοσιεύσεις θα γίνονται μόνο στο Δελτίο, εκτός αν ο οφειλέτης είναι ανώνυμη εταιρεία ή εταιρεία περιορισμένης ευθύνης, οπότε οι σχετικές δημοσιεύσεις θα γίνονται και στο Μ.Α.Ε. ή Μ.Ε.Π.Ε. αντίστοιχα.»