Συγκριτική επισκόπηση Α.Ε. και Ι.Κ.Ε.

Υπηρεσία Μίας Στάσης του Εμπορικού Επιμελητηρίου ή Ηλεκτρονική Υπηρεσία Μίας Στάσης ή πιστοποιημένος συμβολαιογράφος.

Η αρχή της ελεύθερης μεταβίβασης. Η αρχή αυτή ανταποκρίνεται στην αποστολή της Α.Ε., που συνίσταται στην ευχέρεια συγκέντρωσης κεφαλαίων από πολλά πρόσωπα, καθώς επιτρέπει την εύκολη ρευστοποίηση της μετοχής και την αλλαγή του φορέα της. Οποιοιδήποτε περιορισμοί της ελεύθερης μεταβίβασης της μετοχής με διατάξεις του Καταστατικού, πέραν από αυτούς που προβλέπονται ειδικά στον νόμο (π.χ. για τις δεσμευμένες μετοχές του άρθρου 43 Ν. 4548/2018), δεν είναι έγκυροι. Το δε άρθρο 43 Ν. 4548/2018 δίνει τη δυνατότητα πρόβλεψης στο Καταστατικό περιορισμών στη μεταβίβαση μετοχών, όπως π.χ. ότι η μεταβίβαση εξαρτάται από την έγκριση της εταιρείας (του ΔΣ ή της Γενικής Συνέλευσης), ή ότι οι μετοχές πρέπει να προσφερθούν προηγουμένως στους λοιπούς μετόχους, ή ότι θα υποδειχθεί από την εταιρεία ο μέτοχος ή ο τρίτος που θα αποκτήσει τις μετοχές, ή ότι ο τρίτος θα αποκτήσει μετοχές και των άλλων μετόχων, με την προϋπόθεση πάντα ότι όλοι οι περιορισμοί δεν καθιστούν αδύνατη τη μεταβίβαση των μετοχών.

Δυνατή είναι, επίσης, επί μεταβιβάσεως μετοχών με ειδική διαδοχή η συμφωνία μετόχου με άλλον μέτοχο ή τρίτον, με την οποία παρέχεται δικαίωμα «προαίρεσης», στον έναν ή τον άλλον, για μεταβίβαση ή απόκτηση (αγορά ή πώληση, call option/put option) αντίστοιχα ονομαστικών μετοχών, μη εισηγμένων σε ρυθμιζόμενη αγορά (άρθρο 44 Ν. 4548/2018).

Ελεύθερη γενικά η μεταβίβαση των εταιρικών μεριδίων εν ζωή (άρθρο 83 Ν. 4072/2012). Το Καταστατικό, όμως, μπορεί να αποκλείει ή να περιορίζει τη μεταβίβαση των εταιρικών μεριδίων εν ζωή (άρθρο 84 παρ. 2 εδ. α’ Ν. 4072/2012). Ενδεικτικά αναφέρονται στον νόμο ορισμένες από τις επιτρεπόμενες καταστατικές ρήτρες (άρθρο 84 παρ. 2 εδ. β’ Ν. 4072/2012), όπως το δικαίωμα προτίμησης των λοιπών εταίρων, ότι η εταιρεία θα δικαιούται να υποδεικνύει εταίρο ή τρίτο για την αγορά, ότι το κύρος της μεταβίβασης θα τελεί υπό τον όρο της προηγούμενης έγκρισης από τους λοιπούς εταίρους. Επίσης, προβλέπεται η δυνατότητα σύναψης συμφωνίας παροχής δικαιώματος προαίρεσης μεταξύ των εταίρων ή μεταξύ εταίρων και τρίτων, με ή χωρίς ειδικότερες προϋποθέσεις (άρθρο 86 Ν. 4072/2012). Τέλος, είναι έγκυρες και οι συμφωνίες μεταξύ εταίρων ή μεταξύ εταίρων και τρίτων ή οι καταστατικές ρήτρες, με τις οποίες προβλέπεται υποχρέωση ή δικαίωμα της μειοψηφίας να μεταβιβάσει τα μερίδιά της μαζί με την πλειοψηφία.

Στην αποκλειστική αρμοδιότητα της Γενικής Συνέλευσης των μετόχων ανήκουν τα  θέματα που προβλέπονται στο άρθρο 117§1 Ν. 4548/2018 (ενδεικτικά, τροποποίηση Καταστατικού, εκλογή μελών ΔΣ, εκλογή ελεγκτών, έγκριση οικονομικών καταστάσεων, διάθεση κερδών, συγχώνευση, διάσπαση, λύση της εταιρείας). Πέρα από τα θέματα που προβλέπονται στον νόμο, το Καταστατικό μπορεί να ορίσει και άλλα για τα οποία απαιτείται απόφαση της ΓΣ, όπως π.χ. ότι για τη σύναψη συμβάσεων από το ΔΣ πάνω από ένα ορισμένο ποσό θα πρέπει να υπάρχει συναίνεση της ΓΣ.

Η Γενική Συνέλευση βρίσκεται σε απαρτία και συνεδριάζει έγκυρα επί των θεμάτων της ημερήσιας διάταξης όταν παρίστανται ή αντιπροσωπεύονται μέτοχοι που εκπροσωπούν τουλάχιστον το 20% του καταβεβλημένου κεφαλαίου. Οι αποφάσεις λαμβάνονται με απόλυτη πλειοψηφία των εκπροσωπούμενων στη συνέλευση ψήφων (άρθρα 130 παρ. 1 και 132 παρ. 1 Ν. 4548/2018). Κατ’ εξαίρεση, για πιο σοβαρές αποφάσεις (π.χ. μεταβολή εθνικότητας, μεταβολή αντικειμένου της επιχείρησης, αύξηση/μείωση κεφαλαίου, συγχώνευση, διάσπαση, μετατροπή, παράταση διάρκειας, λύση κλπ.) η Γενική Συνέλευση βρίσκεται σε απαρτία, όταν παρίστανται ή αντιπροσωπεύονται μέτοχοι που εκπροσωπούν τουλάχιστον το 50% του κεφαλαίου, ενώ οι αποφάσεις λαμβάνονται με πλειοψηφία των 2/3 των εκπροσωπούμενων στη συνέλευση ψήφων (άρθρα 130 παρ. 3 και 132 παρ. 2 Ν. 4548/2018). Το Καταστατικό μπορεί να προβλέπει μεγαλύτερα ποσοστά απαρτίας και πλειοψηφίες για όλα ή ορισμένα θέματα (άρθρα 130 παρ. 5 και 132 παρ. 3 Ν. 4548/2018).

Στην αποκλειστική αρμοδιότητα της Συνέλευσης των εταίρων ανήκουν τα  θέματα που προβλέπονται στο άρθρο 68§2 Ν. 4072/2012 (τροποποίηση Καταστατικού, διορισμός διαχειριστή, έγκριση οικονομικών καταστάσεων, συγχώνευση, λύση). Το Καταστατικό μπορεί να ορίσει και άλλα θέματα για τα οποία απαιτείται απόφαση της Συνέλευσης, όπως π.χ. ότι για τη σύναψη συμβάσεων από τους διαχειριστές πάνω από ένα ορισμένο ποσό θα πρέπει να έχει προηγηθεί ειδική απόφαση της Συνέλευσης των εταίρων.

Οι αποφάσεις λαμβάνονται με απόλυτη πλειοψηφία του συνολικού αριθμού των εταιρικών μεριδίων (άρθρο 72 παρ. 4 Ν. 4072/2012). Κατ’ εξαίρεση, για πιο σοβαρές αποφάσεις (τροποποίηση καταστατικού, αύξηση/μείωση κεφαλαίου, αποκλεισμό εταίρου, συγχώνευση, μετατροπή, παράταση διάρκειας, λύση) απαιτείται πλειοψηφία των 2/3 του συνολικού αριθμού των εταιρικών μεριδίων (άρθρο 72 παρ. 5 Ν. 4072/2012). Το Καταστατικό μπορεί να ορίζει αυξημένη πλειοψηφία για όλα ή ορισμένα θέματα (άρθρο 72 παρ. 6 εδ. α΄ Ν. 4072/2012).

Διαχείριση/Εκπροσώπηση

Το Διοικητικό Συμβούλιο ή το μονομελές διοικητικό όργανο είναι το όργανο το οποίο διαχειρίζεται τις υποθέσεις της εταιρείας, εντός και εκτός αυτής, και είναι επιφορτισμένο με το έργο της διαρκούς επιδίωξης του σκοπού της. Είναι το όργανο με διαχειριστική εξουσία, στην οποία συμπεριλαμβάνεται και η εξουσία εκπροσώπησης της εταιρείας. Οι αποφάσεις, όταν είναι περισσότερα τα μέλη του, λαμβάνονται με απαρτία των μισών μελών πλέον ενός (δεν μπορεί όμως να είναι παρόντα λιγότερα των τριών μελών) και με απόλυτη πλειοψηφία των παρόντων (άρθρο 92 παρ. 1-2 Ν. 4548/2018). Μπορεί να προβλεφθεί στο Καταστατικό (και στην σχετική απόφαση του ΔΣ για την κατανομή των αρμοδιοτήτων ανάμεσα στα μέλη του) ότι καθένα από τα μέλη του ΔΣ μπορεί να ενεργεί μεμονωμένα και να δεσμεύει την εταιρεία με την υπογραφή του απέναντι σε τρίτους, φυσικά ή νομικά πρόσωπα, δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου, αλλά ότι δύο ή περισσότερες υπογραφές θα απαιτούνται για πιο σημαντικές αποφάσεις ή/και για μεγαλύτερη αξία συναλλαγών.

 Διαχειριστής (ένας ή περισσότεροι)

Στην ΙΚΕ υπάρχει διευρυμένη δυνατότητα ορισμού του τρόπου διαχείρισης και εκπροσώπησης της εταιρείας στο αρχικό Καταστατικό ή με μεταγενέστερη τροποποίηση αυτού (άρθρο 57 Ν. 4072/2012). Ειδικότερα, το Καταστατικό μπορεί να ορίζει ότι ο διαχειριστής θα είναι ένας ή περισσότεροι, ότι θα είναι εταίροι ή τρίτοι, ή και εταίροι και τρίτοι, ότι θα αποφασίζουν με απλή ή αυξημένη πλειοψηφία ή με ομοφωνία για όλα ή ορισμένα θέματα, ότι θα ενεργούν απέναντι σε τρίτους, φυσικά ή νομικά πρόσωπα, ο καθένας μόνος του ή όλοι ή κάποιοι από κοινού.

Ομοίως.

Διαχειριστής μπορεί να είναι και τρίτος μη εταίρος ή μπορεί να έχουν ανατεθεί από τον διαχειριστή σε τρίτον συγκεκριμένες εξουσίες, οπότε, εφόσον ο τρίτος είναι αρμόδιος για τη διοίκηση της εταιρείας, θεωρείται συνυπεύθυνος με αυτήν.

Η αλληλέγγυα ευθύνη για τις ασφαλιστικές υποχρεώσεις της  εταιρείας απορρέει εκ του άρθρου 31 Ν.4321/2015, όπως ισχύει, σύμφωνα με το οποίο, τα πρόσωπα που είναι:

ευθύνονται προσωπικά, αλληλέγγυα και εις ολόκληρον για την καταβολή των ασφαλιστικών εισφορών, πρόσθετων τελών, προσαυξήσεων και λοιπών επιβαρύνσεων που οφείλονται από το νομικό πρόσωπο προς τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης, εφόσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις του νόμου.

Αστική ευθύνη των οργάνων διοίκησης

Η (εταιρική) ευθύνη των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου (και των, τυχόν, κατ’ εξουσιοδότηση του καταστατικού, ορισθέντων τρίτων από το ΔΣ για άσκηση διαχειριστικών εξουσιών) έναντι της εταιρείας για μη εκπλήρωση των υποχρεώσεών τους, κατά την διοίκηση των εταιρικών υποθέσεων, προβλέπεται στο άρθρο 102 Ν. 4548/2018. Το μέλος του ΔΣ ευθύνεται για κάθε πταίσμα, κατά την διαχείριση της εταιρείας.

Επίσης, σύμφωνα με το άρθρο 71 ΑΚ, σε περίπτωση που το όργανο που εκπροσωπεί το νομικό πρόσωπο ενεργεί υπαίτια πράξη ή παράλειψη, η οποία γεννά υποχρέωση αποζημίωσης της εταιρείας έναντι τρίτων, είτε λόγω παραβίασης συμβατικών υποχρεώσεων είτε λόγω αδικοπραξίας, ευθύνεται το διαχειριστικό όργανο εις ολόκληρον με το νομικό πρόσωπο.

Ομοίως, υπάρχει εταιρική ευθύνη, με βάση το άρθρο 67 παρ. 1 Ν. 4072/2012.

Εφαρμογή και του άρθρου 71 του Αστικού Κώδικα.