Κίνητρα για πραγματοποίηση δαπανών επιστημονικής και τεχνολογικής έρευνας
Α. Η ΈΚΠΤΩΣΗ ΔΑΠΑΝΩΝ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΆΡΘΡΟ 31 Κ.Φ.Ε
Η έκπτωση των άνω δαπανών εκ των ακαθαρίστων εσόδων των επιχειρήσεων, προβλέπεται με τη διάταξη της παρ. 1 περίπτ. ια’ εδάφιο πρώτο του άρθρου 31 Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (Ν.2238/1994).
Με το προ του Ν.4110/2013 καθεστώς προβλεπόταν ότι οι δαπάνες επιστημονικής και τεχνολογικής έρευνας των επιχειρήσεων εκπίπτουν κατά το χρόνο της πραγματοποίησής τους, με εξαίρεση τις δαπάνες που αφορούν πάγιο εξοπλισμό, οι οποίες αποσβένονται ισόποσα σε τρία (3) χρόνια. Τα κριτήρια χαρακτηρισμού των πιο πάνω δαπανών καθορίζονταν με απόφαση του Υπουργού Βιομηχανίας, Ενέργειας και Τεχνολογίας.
Η αντιμετώπιση των δαπανών αυτών, από φορολογική άποψη, διακρίθηκε με ευνοϊκότερο χειρισμό, βάσει των διατάξεων της παρ. 8 άρθρου 9 του ν. 3296/2004 που ίσχυσαν για δαπάνες που πραγματοποιήθηκαν στις χρήσεις 1.1.2005 – 31.12.2008 και παρατάθηκαν μέχρι 31.12.2010 με την διάταξη του άρθρου 6 του ν. 3775/2009. Περαιτέρω, με την παράγραφο 7 άρθρου 17 του Ν.3943/2011, παρατάθηκε το ευνοϊκότερο αυτό καθεστώς για πραγματοποιούμενες δαπάνες από 01.01.2011 μέχρι 31.12.2014.
Ο ευνοϊκότερος αυτός χειρισμός συνίστατο στην έκπτωση από τα καθαρά κέρδη επιπλέον ποσοστού 50% των δαπανών αυτών, με τις ακόλουθες προϋποθέσεις:
α) ότι οι δαπάνες αυτές, υπερβαίνουν μέσα στη χρήση, το μέσο όρο των αντίστοιχων δαπανών που πραγματοποιήθηκαν τις δύο προηγούμενες χρήσεις και
β) ότι η πραγματοποίηση τους πιστοποιείται με την χορήγηση σχετικής βεβαίωσης από επιτροπές[1] της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας.
Με το άρθρο 3 παρ. 29 Ν.4110/2013 , ολόκληρη η άνω διάταξη της περίπτωσης ια παρ. 1 άρθρου 31 ΚΦΕ αντικαταστάθηκε και οι σχετικές δαπάνες που εκπίπτουν πλέον είναι οι εξής:
«Οι δαπάνες επιστημονικής και τεχνολογικής έρευνας κατά το χρόνο της πραγματοποίησής τους, προσαυξημένες κατά ποσοστό τριάντα τοις εκατό (30%). Ειδικά οι δαπάνες που αφορούν πάγιο εξοπλισμό, προκειμένου να προσαυξηθούν σύμφωνα με το προηγούμενο εδάφιο, κατανέμονται ισόποσα σε τρία (3) έτη. Τα κριτήρια χαρακτηρισμού των πιο πάνω δαπανών καθορίζονται με προεδρικό διάταγμα μετά από πρόταση των Υπουργών Οικονομικών και Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας, Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων. Στην περίπτωση αυτή, οι διατάξεις της παραγράφου 3 του άρθρου 4 έχουν εφαρμογή για το υπόλοιπο ζημιών που προκύπτει μετά την αφαίρεση του ως άνω ποσοστού.
Συγχρόνως με την υποβολή της φορολογικής της δήλωσης, η επιχείρηση υποβάλλει στην αρμόδια υπηρεσία του Υπουργείου Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας, Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων τα απαραίτητα δικαιολογητικά για τις δαπάνες έρευνας και τεχνολογίας που πραγματοποίησε. Ο έλεγχος και η πιστοποίηση των δαπανών αυτών διενεργούνται εντός χρονικού διαστήματος έξι (6) μηνών. Μετά την άπρακτη παρέλευση της εν λόγω προθεσμίας θεωρείται ότι οι σχετικές δαπάνες έχουν εγκριθεί. Σε κάθε περίπτωση, το Υπουργείο Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας, Υποδομών Μεταφορών και Δικτύων ενημερώνει σχετικά το Υπουργείο Οικονομικών σύμφωνα με τη διαδικασία που καθορίζεται στο προεδρικό διάταγμα».
Επομένως, με την άνω τροποποίηση προβλέπεται πλέον γενική έκπτωση των δαπανών επιστημονικής και τεχνολογικής έρευνας κατά το χρόνο πραγματοποίησή τους προσαυξημένες κατά ποσοστό 30%. Mε το προηγούμενο καθεστώς η ευνοϊκή μεταχείριση συνίστατο σε μεγαλύτερη προσαύξηση μεν, δηλαδή κατά ποσοστό 50% , όμως γινόταν υπό τις ανωτέρω (α και β) ειδικές προϋποθέσεις.
Το προεδρικό διάταγμα μετά πρόταση των Υπουργών Οικονομικών και Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας, Υποδομών και Μεταφορών, με το οποίο θα καθορίζονται αφενός τα κριτήρια χαρακτηρισμού των σχετικών δαπανών, αφετέρου η διαδικασία ελέγχου και πιστοποίησης των δαπανών των επιχειρήσεων, δεν έχει εκδοθεί ακόμη, δεδομένου ότι και ο Ν.4110/2013 που τροποποίησε την εν λόγω διάταξη του άρθρου 31 Κ.Φ.Ε δημοσιεύθηκε πολύ πρόσφατα (23.01.2013).
Σε ό, τι αφορά την έναρξη ισχύος της διάταξης αυτής, στο άρθρο 28 του Ν.4110/2013 προβλέπεται ότι η ισχύς των διατάξεων του νόμου αυτού και δη και του άρθρου 3 παρ. 29 για τις δαπάνες που πραγματοποιούνται κατά περίπτωση, αρχίζει από το οικονομικό έτος 2014 (χρήση 2013) και μετά.
Σημειώνεται δε ότι σχετικά με το χαρακτηρισμό των πραγματοποιούμενων δαπανών ως δαπανών επιστημονικής και τεχνολογικής έρευνας και μέχρι την έκδοση του αναμενόμενου προεδρικού διατάγματος, θα μπορούσαν να ληφθούν υπόψη ως γενικές κατευθυντήριες γραμμές οι σχετικώς εκδοθείσες υπ’ αρ. 12692/03.11.1987 ΥΑ, ως και υπ’ αρ. 1228/2002 ΠΟΛ, σύμφωνα με τις οποίες γενικά ως τέτοιες δαπάνες θεωρούνταν τα έξοδα που πραγματοποιούνται από τις επιχειρήσεις στο πλαίσιο των ακόλουθων δραστηριοτήτων:
α. Μελέτη και εκπόνηση πρωτότυπων εργασιών, με σκοπό την προαγωγή της επιστημονικής γνώσης, σύμφωνα με γενικά παραδεκτές επιστημονικές θεωρίες ή την επεξεργασία νέων θεωριών, ικανών να γίνουν αποδεκτές από την επιστημονική κοινότητα (επιστημονικές έρευνες),
β. μελέτη και εκπόνηση συστηματικών εργασιών που βασίζονται σε υπάρχουσες γνώσεις, με σκοπό την προεργασία για την παραγωγή νέων υλικών ή προϊόντων (συσκευών, μηχανών, κατασκευών κλπ), την κατάρτιση νέων διαδικασιών συστημάτων ή υπηρεσιών ή την ουσιαστική βελτίωση αυτών που υπάρχουν για συγκεκριμένες εφαρμογές (τεχνολογικές έρευνες).
Στις παραπάνω βασικές δραστηριότητες εντάσσονται και οι ακόλουθες υποκατηγορίες (ενδεικτικά και όχι περιοριστικά):
i. κατάθεση αιτήσεων για χορήγηση διπλώματος ευρεσιτεχνίας στην Ελλάδα και το εξωτερικό, υποστήριξη του νέου και της εφευρετικής δραστηριότητας
ii. εκτέλεση κατασκευαστικών μελετών (ENGINEERING)
iii. εκτέλεση βιομηχανικών σχεδίων (INDUSTRIAL DESIGN)
iv. σύνταξη τεχνικών προδιαγραφών για εξαρτήματα , υλικά κλπ.
v. υλοποίηση έργων επίδειξης (DEMONSTRATION PROJECTS)
vi.εκτέλεση μελετών αγοράς και εμπορίας (MARKETING) νέων προϊόντων μιας επιχειρηματικής μονάδας.
Β. ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΠΑΛΛΑΓΕΣ ΚΑΤΟΠΙΝ ΥΠΑΓΩΓΗΣ ΣΕ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ Ν.3908/2011.
Με τον άνω αναπτυξιακό νόμο 3908/2011 προβλέπεται η ενίσχυση των ιδιωτικών επενδύσεων για την Οικονομική Ανάπτυξη, την Επιχειρηματικότητα και την Περιφερειακή Συνοχή.
Το γενικό καθεστώς επενδύσεων περιλαμβάνει : α) ενίσχυση των βιώσιμων και ανταγωνιστικών επενδυτικών σχεδίων με προοπτικές κερδοφορίας, β) επενδύσεις τεχνολογικής ανάπτυξης και καινοτομίας και γ) πράσινη ανάπτυξη και περιφερειακή συνοχή.
Στα επενδυτικά σχέδια που υπάγονται στις διατάξεις του νόμου αυτού, παρέχονται τα ακόλουθα είδη ενισχύσεων:
1. φορολογική απαλλαγή, που συνίσταται στην απαλλαγή από την καταβολή φόρου εισοδήματος επί των πραγματοποιούμενων προ φόρων κερδών, τα οποία προκύπτουν με βάση τη φορολογική νομοθεσία, από το σύνολο των δραστηριοτήτων της επιχείρησης. Το ποσό της φορολογικής απαλλαγής υπολογίζεται ως ποσοστό επί της αξίας των ενισχυόμενων δαπανών του επενδυτικού σχεδίου ή και της αξίας του νέου μηχανολογικού και λοιπού εξοπλισμού που αποκτάται με χρηματοδοτική μίσθωση και συνιστά ισόποσο αφορολόγητο αποθεματικό,
2. επιχορήγηση που συνίσταται στη δωρεάν παροχή από το Δημόσιο χρηματικού ποσού για την κάλυψη τμήματος των ενισχυόμενων δαπανών του επενδυτικού σχεδίου και προσδιορίζεται ως ποσοστό αυτών και
3. επιδότηση χρηματοδοτικής μίσθωσης που συνίσταται στην κάλυψη από το Δημόσιο τμήματος των καταβαλλόμενων δόσεων χρηματοδοτικής μίσθωσης που συνάπτεται για την απόκτηση καινούριου μηχανολογικού και λοιπού εξοπλισμού και προσδιορίζεται ως ποσοστό επί της αξίας απόκτησης αυτών που εμπεριέχεται στις καταβαλλόμενες δόσεις. Η επιδότηση αυτή δεν μπορεί να υπερβαίνει τα επτά (7) έτη.
Οι ανωτέρω μορφές ενισχύσεων μπορούν να παρέχονται μεμονωμένα ή συνδυαστικά, μέχρι ανωτάτων ορίων, όπως καθορίζονται στο άρθρο 5 παρ. 5 Ν.3908/2011 (τα όρια αυτά διαμορφώνονται ανάλογα με την περιφέρεια και το νομό όπου δραστηριοποιείται η ενισχυόμενη επιχείρηση και ανάλογα με το μέγεθός της).
Τα επενδυτικά σχέδια που εντάσσονται στις άνω διατάξεις, ενισχύονται για τις ακόλουθες δαπάνες:
-για υλικά περιουσιακά στοιχεία (ενδεικτικά για κατασκευή, επέκταση και εκσυγχρονισμό κτηριακών, ειδικών και βοηθητικών εγκαταστάσεων, για αγορά πάγιων στοιχείων ενεργητικού υπό προϋποθέσεις, για αγορά και εγκατάσταση, καθώς και για μισθώματα χρηματοδοτικής μίσθωσης σύγχρονων μηχανημάτων και λοιπού εξοπλισμού υπό προϋποθέσεις),
-για άυλα περιουσιακά στοιχεία , όπως δαπάνες συστημάτων διασφάλισης και ελέγχου ποιότητας, πιστοποιήσεις, προμήθειας, εγκατάστασης λογισμικού κλπ,
-για έργα και προγράμματα Έρευνας, Ανάπτυξης και Καινοτομίας που σχετίζονται με τη δραστηριότητα και τα προϊόντα της επιχείρησης και τα οποία εκτελούνται από την επιχείρηση είτε μόνη της είτε σε συνεργασία με ερευνητικά ιδρύματα και φορείς και με ανώτατα και ανώτερα εκπαιδευτικά ιδρύματα της Ελλάδας και της Ε.Ε.
Τα Γενικά Επενδυτικά Σχέδια διακρίνονται στις εξής κατηγορίες, κατ’ άρθρο 6 Ν.3908/2011:
α. Γενικής Επιχειρηματικότητας, στην οποία περιλαμβάνεται το σύνολο των επενδυτικών σχεδίων που μπορούν να υπαχθούν στις διατάξεις του νόμου αυτού και δεν εντάσσονται σε μια από τις επόμενες κατηγορίες, καθώς και στα ειδικά επενδυτικά σχέδια (επιχειρηματικότητας των νέων, μεγάλα επενδυτικά σχέδια, σχέδια συνέργειας και δικτύωσης).
Στην κατηγορία αυτή παρέχεται η ενίσχυση της φορολογικής απαλλαγής με ποσοστά που διαμορφώνονται ανάλογα με την περιοχή που δραστηριοποιείται η επιχείρηση και το μέγεθός της.
β. Τεχνολογικής Ανάπτυξης, στην οποία περιλαμβάνονται επενδυτικά σχέδια τεχνολογικού εκσυγχρονισμού των επιχειρήσεων με τη χρησιμοποίηση τεχνολογικών και οργανωτικών καινοτομιών, όπως συστήματα διασφάλισης και ελέγχου ποιότητας, πιστοποίηση, τεχνολογία εξοικονόμησης ενέργειας, έργα και προγράμματα έρευνας και ανάπτυξης και αξιοποίηση εξειδικευμένου επιστημονικού και ερευνητικού δυναμικού.
Στην κατηγορία αυτή παρέχεται η ενίσχυση της επιχορήγησης ή και χρηματοδοτικής μίσθωσης για τις υφιστάμενες επιχειρήσεις σε ποσοστό 80% (για τις νέες σε ποσοστό 90%) των ορίων όπως διαμορφώνονται κατά τα ανωτέρω στον πίνακα του άρθρου 5 παρ. 5 Ν.3908/2011. Το υπόλοιπο ποσοστό μέχρι το όριο του πίνακα συμπληρώνεται με την ενίσχυση φορολογικής απαλλαγής.
γ. Περιφερειακής Συνοχής, στην οποία περιλαμβάνονται επενδυτικά σχέδια σε παραγωγικές δραστηριότητες που αξιοποιούν τοπικά ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα, εισάγουν τεχνολογίες εξοικονόμησης ενέργειας και συμβάλλουν στη φιλική προς το περιβάλλον ανάπτυξη περιοχών οικονομικής δραστηριότητας.
Τα ποσοστά ενίσχυσης στην κατηγορία αυτή διαμορφώνονται ως εξής: επιχορήγηση ή και επιδότηση χρηματοδοτικής μίσθωσης σε ποσοστό 70% (για νέες επιχειρήσεις 80% ) και το υπόλοιπο καλύπτεται με την ενίσχυση φορολογικής απαλλαγής.
Οι αιτήσεις για την υπαγωγή των επενδυτικών σχεδίων στο Ν.3908/2011 υποβάλλονται τους μήνες Απρίλιο και Οκτώβριο, πλην των Μεγάλων Επενδυτικών Σχεδίων (ήτοι επενδυτικά σχέδια ύψους τουλάχιστον 50.000.000,00€), τα οποία υποβάλλονται οποτεδήποτε.