Η φορολογική μεταχείριση των παροχών σε είδος
Α. Παροχή σε είδος με τη μορφή δωρεάν μετοχών [άρθρο 42Α παρ. 3 του Ν.4172/2013]
Καταρχήν σημειώνεται πως, σύμφωνα με το άρθρο 14 παρ. 1 του ΚΦΕ, από τον υπολογισμό του εισοδήματος από μισθωτή εργασία (και συντάξεις) εξαιρείται η παροχή σε είδος με τη μορφή δωρεάν μετοχών που λαμβάνει ένας εργαζόμενος ή εταίρος ή μέτοχος από νομικό πρόσωπο ή νομική οντότητα στο πλαίσιο προγραμμάτων στα οποία τίθεται ως προϋπόθεση η επίτευξη συγκεκριμένων στόχων ή η επέλευση συγκεκριμένου γεγονότος προκειμένου να πραγματοποιηθεί η δωρεάν διάθεση των μετοχών. Κατά συνέπεια, κατά τη χρονική στιγμή της δωρεάν διάθεσης, δεν θεωρείται ότι αποκτάται εισόδημα (μισθωτής εργασίας) από τον φορολογούμενο.
Το εισόδημα που προκύπτει για έναν εργαζόμενο/εταίρο/μέτοχο με τη μορφή μετοχών που του χορηγούνται από νομικό πρόσωπο στο πλαίσιο προγραμμάτων δωρεάν διάθεσης μετοχών (όπως ενδεικτικά: restricted Stock Units (RSUs), performance shares ή performance units, restricted shares plan, matching shares ή employee stock purchase plan, deferred stock κ.α.), στα οποία τίθεται ως προϋπόθεση της διάθεσης αυτών η επίτευξη συγκεκριμένων στόχων ή επέλευση συγκεκριμένου γεγονότος, αποτελεί εισόδημα από υπεραξία και φορολογείται με συντελεστή 15%, εφόσον οι μετοχές μεταβιβαστούν από τον δικαιούχο του προγράμματος οποτεδήποτε μετά την απόκτησή τους.
Υπολογισμός υπεραξίας – περιπτώσεις:
Για μετοχές μη εισηγμένων εταιρειών, η υπεραξία ισούται:
– με την τιμή πώλησης, όπως αυτή αναγράφεται στη σύμβαση μεταβίβασης, εφόσον αυτή υπερβαίνει την αξία της μετοχής, όπως αυτή προσδιορίζεται κατά τον χρόνο της δωρεάν διάθεσής της ή
– με την αξία της μετοχής κατά τον χρόνο της δωρεάν διάθεσης, όπως αυτή προσδιορίζεται με βάση την αξία των ιδίων κεφαλαίων της εταιρείας (εσωτερική αξία της μετοχής), αν η τιμή πώλησης είναι μικρότερη από την αξία που προσδιορίστηκε κατά τον χρόνο της δωρεάν διάθεσης.
Και στις δύο ως άνω περιπτώσεις η υπεραξία που προκύπτει (εισόδημα από υπεραξία του άρθρου 42Α) φορολογείται με συντελεστή 15% πλέον ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης, κατά τα ως άνω.
Για μετοχές εισηγμένων εταιρειών η υπεραξία ισούται:
– με την τιμή κλεισίματος της μετοχής στο χρηματιστήριο κατά την ημέρα όπου πραγματοποιήθηκε η δωρεάν διάθεση των μετοχών, εφόσον η τιμή πώλησης των μετοχών είναι ίση ή μικρότερη αυτής και φορολογείται κατά ως άνω με συντελεστή 15% (εισόδημα από υπεραξία του άρθρου 42Α) πλέον ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης.
– Αν η τιμή πώλησης είναι μεγαλύτερη από την τιμή κλεισίματος της μετοχής στο χρηματιστήριο κατά την ημέρα όπου πραγματοποιήθηκε η δωρεάν διάθεση, τότε ισχύουν καταρχήν τα ανωτέρω και, επιπλέον, το υπερβάλλον ποσό υπόκειται σε φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων (εισόδημα από υπεραξία μεταβίβασης κεφαλαίου του άρθρου 42) και φορολογείται ως εξής:
αν ο εργαζόμενος – μεταβιβάζων συμμετέχει στο μετοχικό κεφάλαιο της εταιρείας με ποσοστό μικρότερο του 0,5%, το υπερβάλλον ποσό δηλώνεται ως απαλλασσόμενο εισόδημα, το οποίο υπόκειται ωστόσο σε ειδική εισφορά αλληλεγγύης, η οποία υπολογίζεται σύμφωνα με την ακόλουθη κλίμακα:
| Ειδική εισφορά αλληλεγγύης | |
| Εισόδημα (€) | Ποσοστό φόρου (%) |
| 0 – 12.000 | 0% |
| 12.001 – 20.000 | 2,2% |
| 20.001 – 30.000 | 5% |
| 30.001 – 40.000 | 6,50% |
| 40.001 – 65.000 | 7,50% |
| 65.001 – 220.000 | 9% |
| >220.000 | 10% |
αν ο εργαζόμενος – μεταβιβάζων συμμετέχει στο μετοχικό κεφάλαιο της εταιρείας με ποσοστό μεγαλύτερο του 0,5%, το υπερβάλλον ποσό δηλώνεται ως εισόδημα από υπεραξία και φορολογείται με συντελεστή 15% και επιβάλλεται και ειδική εισφορά αλληλεγγύης σύμφωνα με την ανωτέρω κλίμακα.
Β. Δικαιώματα προαίρεσης απόκτησης μετοχών [άρθρο 42Α παρ. 1 και 2 του Ν.4172/2013]
Το εισόδημα που προκύπτει για έναν εργαζόμενο/εταίρο/μέτοχο από νομικό πρόσωπο με τη μορφή δικαιωμάτων προαίρεσης απόκτησης μετοχών («stock options»), όπως αυτά προσδιορίζονται κατά τον χρόνο άσκησης του δικαιώματος προαίρεσης («exercise») και ανεξαρτήτως εάν συνεχίζει να υφίσταται η εργασιακή σχέση, αποτελεί εισόδημα από υπεραξία μεταβίβασης κεφαλαίου, το οποίο φορολογείται με συντελεστή 15% πλέον ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης, εφόσον μεταβιβαστούν οι μετοχές μετά από τη συμπλήρωση είκοσι τεσσάρων (24) μηνών από την απόκτηση των δικαιωμάτων προαίρεσης («grant»).
Ειδική περίπτωση συντρέχει όταν το εισόδημα προκύπτει από νομικό πρόσωπο που είναι μη εισηγμένη στο χρηματιστήριο νεοσύστατη μικρή επιχείρηση ή και πολύ μικρή επιχείρηση, οπότε και αποτελεί ομοίως εισόδημα από υπεραξία μεταβίβασης κεφαλαίου, αλλά φορολογείται με συντελεστή 5%, εφόσον συντρέχουν σωρευτικά οι ακόλουθοι όροι:
– τα ως άνω δικαιώματα αποκτώνται εντός πέντε (5) ετών μετά από τη σύσταση της εταιρείας,
– η εταιρεία δεν έχει συσταθεί μέσω συγχώνευσης, και
– οι μετοχές μεταβιβαστούν μετά από τη συμπλήρωση τριάντα έξι (36) μηνών από την απόκτηση των δικαιωμάτων προαίρεσης.
Σε περίπτωση, ωστόσο, που οι μετοχές μεταβιβαστούν πριν από τη συμπλήρωση είκοσι τεσσάρων (24) μηνών από την απόκτηση των δικαιωμάτων προαίρεσης ή τριάντα έξι (36) μηνών αντίστοιχα κατά τις άνω περιπτώσεις, η υπεραξία θεωρείται εισόδημα από μισθωτή εργασία και φορολογείται σύμφωνα με την ακόλουθη κλίμακα (πλέον ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης):
| Εισόδημα (€) | Ποσοστό φόρου (%) |
| 0 – 10.0000 | 9% |
| 10.001 – 20.000 | 22% |
| 20.001 – 30.000 | 28% |
| 30.001 – 40.000 | 36% |
| 40.001 – …. | 44% |
Σε όλες τις ως άνω περιπτώσεις, ως χρόνος απόκτησης του εισοδήματος νοείται ο χρόνος μεταβίβασης των μετοχών που αποκτήθηκαν με την άσκηση του δικαιώματος προαίρεσης. Nα σημειωθεί ότι ως μεταβίβαση στις ως άνω περιπτώσεις νοείται τόσο η εξ επαχθούς όσο και η από χαριστική αιτία, συνεπώς όχι μόνο η πώληση, αλλά και η δωρεά, γονική παροχή ή κληρονομιά. Κι αυτό διότι η τυχόν μεταγενέστερη μεταβίβαση των μετοχών άνευ ανταλλάγματος, δεν αίρει την ωφέλεια που προέκυψε από την απόκτηση τους σε προνομιακή τιμή.
Υπολογισμός υπεραξίας – περιπτώσεις:
Για μετοχές εισηγμένων εταιρειών ως υπεραξία ορίζεται η διαφορά μεταξύ της τιμής κλεισίματος της μετοχής στο χρηματιστήριο κατά την ημέρα άσκησης του δικαιώματος και της τιμής διάθεσης του δικαιώματος.
Για μετοχές μη εισηγμένων εταιρειών, ως υπεραξία ορίζεται η διαφορά μεταξύ της τιμής της μετοχής με βάση την αξία των ιδίων κεφαλαίων της εταιρείας (εσωτερική αξία της μετοχής) κατά τον χρόνο άσκησης του δικαιώματος και της τιμής διάθεσης του δικαιώματος (προνομιακή τιμή απόκτησης μετοχών).
Υπενθυμίζουμε ότι η ανωτέρω υπεραξία θα φορολογηθεί είτε ως υπεραξία του άρθρου 42Α με 15% είτε ως εισόδημα από μισθωτή εργασία με την ισχύουσα κλίμακα, ανάλογα με το χρόνο πώλησης των μετοχών, όπως έχει αναλυθεί ανωτέρω.
To επιπλέον εισόδημα που αποκτάται λόγω της πώλησης των μετοχών σε ακόμη υψηλότερη αξία από αυτή που είχαν όταν αποκτήθηκαν οι μετοχές, δηλαδή όταν προκύπτει επιπλέον κέρδος πέρα από την ωφέλεια της απόκτησης μετοχών σε προνομιακή τιμή, φορολογείται ως υπεραξία από μεταβίβαση κεφαλαίου κατά το άρθρο 42 του Ν.4172/2013 με συντελεστή 15% πλέον ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης. Κατά το στάδιο αυτό, όταν δηλαδή πωληθούν οι μετοχές, προσδιορίζεται το τυχόν επιπλέον εισόδημα ως η διαφορά μεταξύ της τιμής πώλησης των μετοχών και της αξίας που είχαν κατά τον χρόνο κτήσης τους, δηλαδή τον χρόνο που ασκήθηκε το δικαίωμα. Κι αυτό διότι η διαφορά μεταξύ της καταβληθείσας αξίας (τιμής διάθεσης του δικαιώματος) και της αξίας της μετοχής κατά την ημέρα της άσκησης του δικαιώματος έχει ήδη προσμετρηθεί κατά τον υπολογισμό του εισοδήματος από την άσκηση των δικαιωμάτων προαίρεσης απόκτησης μετοχών.
* Οι πληροφορίες είναι ακριβείς με βάση τα δεδομένα που είναι γνωστά στον συγγραφέα κατά τον χρόνο σύνταξης του άρθρου. Δεν έχουμε υποχρέωση να επικαιροποιούμε τα αναρτημένα άρθρα. Η δικηγορική μας εταιρεία δεν αναλαμβάνει ευθύνη έναντι οποιουδήποτε τρίτου που δεν είναι πελάτης και δεν έχει υπογράψει τους όρους συνεργασίας μας.