Επισκόπηση του διεθνούς φορολογικού καθεστώτος ναυτιλίας
Η Ελλάδα ήταν η πρώτη χώρα που εισήγαγε το καθεστώς φορολόγησης χωρητικότητας κατά τη δεκαετία του 1970, το οποίο έχει καθιερωθεί ως ευνοϊκό σύστημα φορολόγησης των ναυτιλιακών δραστηριοτήτων. Το σύστημα φορολόγησης βάσει χωρητικότητας άρχισε να κερδίζει έδαφος στα λοιπά παραδοσιακά ναυτιλιακά έθνη από τα τέλη του 20ου αιώνα, ενώ πλέον χρησιμοποιείται ως το κύριο καθεστώς φορολόγησης των ναυτιλιακών δραστηριοτήτων, ιδίως των ποντοπόρων.
Ο φόρος χωρητικότητας είναι ένας φορολογικός μηχανισμός για τον προσδιορισμό του φορολογητέου εισοδήματος, ο οποίος υπολογίζεται ως εφάπαξ ποσό ανάλογα με το μέγεθος (χωρητικότητα) του πλοίου, ανεξάρτητα από τα πραγματικά κέρδη (κέρδος ή ζημίες) που προκύπτουν από την εκμετάλλευση του πλοίου.
Αυτό το φορολογικό σύστημα δίνει τη δυνατότητα στους πλοιοκτήτες να προγραμματίζουν την επιχειρηματική τους δραστηριότητα μακροπρόθεσμα χωρίς αυξημένες φορολογικές επιβαρύνσεις, ενώ συμβάλλει επίσης στη διατήρηση του κόστους λειτουργίας των πλοίων σε ανταγωνιστικό επίπεδο.
Τα πλεονεκτήματα του καθεστώτος φορολόγησης χωρητικότητας συνοψίζονται ως εξής:
α. Απλότητα: η φορολογία βασίζεται στο μέγεθος και – σε ορισμένες περιπτώσεις – στην ηλικία του σκάφους. Αυτό διευκολύνει τις φορολογικές αρχές, καθώς δεν χρειάζεται να διαθέσουν πόρους για τον υπολογισμό του φόρου χωρητικότητας.
β. Βεβαιότητα: Λόγω της απλότητας του συστήματος, συνήθως δεν υπάρχει λόγος για αμφισβήτηση σχετικά με το ποσό του φόρου. Ομοίως, δεν υπάρχει λόγος κυρώσεων που σχετίζονται με τη μη δήλωση εσόδων.
γ. Σταθερότητα πληρωμών/εσόδων φόρων: Για τους πλοιοκτήτες, το ύψος των φόρων είναι προκαθορισμένο και επομένως μπορεί να αντιμετωπιστεί ως λειτουργικό κόστος. Για τις φορολογικές αρχές, παρέχει έσοδα με ελάχιστες διακυμάνσεις στο χρόνο.
δ. Ισότιμοι όροι ανταγωνισμού και διαφάνεια: Ο φόρος χωρητικότητας επιτρέπει τη σύγκριση της φορολογικής επιβάρυνσης μεταξύ διαφορετικών καθεστώτων και αποκαθιστά μια κατάσταση ισότητας.
Τα συστήματα φορολόγησης χωρητικότητας μπορούν να χωριστούν γενικά σε δύο τύπους (Marlow and Mitroussi, 2012):
Ελληνικό μοντέλο: Ο φόρος υπολογίζεται ανά μονάδα χωρητικότητας στην Ελλάδα, για παράδειγμα, σε δολάρια ΗΠΑ με βάση την ολική χωρητικότητα του σκάφους. Ο ετήσιος φόρος καθορίζεται ως το γινόμενο του φόρου ανά τόνο και της συνολικής χωρητικότητας του πλοίου, λαμβάνοντας υπόψη ορισμένες εκπτώσεις λόγω ηλικίας του πλοίου κ.λπ. Αυτό το μοντέλο – σε παραλλαγές – ακολουθούν επίσης η Μάλτα και η Κύπρος.
Ολλανδικό μοντέλο: Το πρώτο βήμα για τον υπολογισμό του φόρου είναι ο προσδιορισμός ενός πλασματικού ποσού κέρδους ανά ημέρα και ανά μονάδα δυναμικότητας, συνήθως με βάση την καθαρή χωρητικότητα. Το ετήσιο κέρδος είναι το γινόμενο του προαναφερόμενου κέρδους ανά ημέρα πολλαπλασιαζόμενο επί τις εργάσιμες ημέρες του πλοίου και τη χωρητικότητά του. Στη συνέχεια, ο φόρος υπολογίζεται με βάση τον ισχύοντα συντελεστή εταιρικού φόρου επί των πλασματικών ετήσιων κερδών. Αυτό το μοντέλο ακολουθούν επίσης η Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ιρλανδία και άλλες.
Η απόφαση μιας πλοιοκτήτριας εταιρείας να νηολογήσει το σκάφος της υπό συγκεκριμένη σημαία εξαρτάται, μεταξύ άλλων, από το φορολογικό καθεστώς και την αντίστοιχη φορολογική επιβάρυνση. Με βάση την ποιοτική ανάλυση εταιρειών που εδρεύουν στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι δημοσιονομικοί λόγοι κατατάχθηκαν στην 5η θέση μεταξύ σημαντικών παραγόντων για τις εταιρείες που χρησιμοποιούν ξένες σημαίες, μετά το κόστος πληρώματος, τον γραφειοκρατικό έλεγχο, τη διαθεσιμότητα ειδικευμένου εργατικού δυναμικού και το κόστος συμμόρφωσης.
Συγκρίνοντας γενικά τη φορολογική επιβάρυνση στο πλαίσιο του καθεστώτος φόρου χωρητικότητας σε Ελλάδα, ΕΕ και εκτός ΕΕ, επισημαίνεται ότι, ενώ τα φορολογικά καθεστώτα ναυτιλίας έχουν συγκλίνει διεθνώς, εξακολουθούν να υπάρχουν διαφορές στον υπολογισμό του φόρου χωρητικότητας.
Γενικά, σύμφωνα με τις φορολογικές διατάξεις του Ν. 27/1975, ο φόρος χωρητικότητας καταβάλλεται από πλοιοκτήτες ή πλοιοκτήτριες εταιρείες πλοίων υπό ελληνική σημαία και εξαντλεί τη φορολογική υποχρέωση του πλοιοκτήτη, καθώς και των τελικών μετόχων τους, μέχρι το επίπεδο του ιδιώτη μετόχου της ημεδαπής ή αλλοδαπής εταιρείας για κάθε εισόδημα που προκύπτει από τη λειτουργία και την εκμετάλλευση πλοίων.
Επιπλέον, στην Ελλάδα ο φόρος χωρητικότητας προβλέπεται και για τα πλοία υπό ξένη σημαία, εφόσον τα πλοία αυτά διαχειρίζονται ελληνικές ή αλλοδαπές εταιρείες εγκατεστημένες στην Ελλάδα κατά τις διατάξεις του άρθρου 25 του ν. 27/1975. Ο φόρος χωρητικότητας υπολογίζεται με βάση τα ίδια κριτήρια, συντελεστές και κλίμακες που ισχύουν για τα πλοία που είναι νηολογημένα υπό ελληνική σημαία. Ειδικότερα, η ολική χωρητικότητα υπολογίζεται πολλαπλασιάζοντας τους συντελεστές με κάθε κλίμακα ολικής εγγεγραμμένης χωρητικότητας.
* Οι πληροφορίες είναι ακριβείς με βάση τα δεδομένα που είναι γνωστά στον συγγραφέα κατά τον χρόνο σύνταξης του άρθρου. Δεν έχουμε υποχρέωση να επικαιροποιούμε τα αναρτημένα άρθρα. Η δικηγορική μας εταιρεία δεν αναλαμβάνει ευθύνη έναντι οποιουδήποτε τρίτου που δεν είναι πελάτης και δεν έχει υπογράψει τους όρους συνεργασίας μας.